Om te beginnen voor wie het verschijnsel niet kent een korte uitleg over wat een sudoku is. Een sudoku is een puzzel die bestaat uit 9 blokjes van elk 9 vakken. In een aantal van de vakken staan cijfers. De vakken in elk blokje moeten aangevuld worden met de cijfers 1 tot en met 9, maar zodanig dat en elke verticale en horizontale rij van 9 blokjes elk getal precies één keer voorkomt.
Om een sudoku op te lossen, moet je logisch denken. Je kijkt welke vakjes al gedeeltelijk gevuld zijn en hoe de getallen verdeeld zijn over de rijen. Op basis daarvan kan je dan vaak één hokje invullen. Daarmee heb je dan weer input voor een volgend rijtje of blokje, waarin je dan weer een getal kan invullen. Zo vul je langzaam maar zeker, rijtje voor rijtje en blokje voor blokje de sudoku in. Om een sudoku op te kunnen lossen moet je goed logisch kunnen denken en - afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van de sudoku - ook denken vanuit aannames (als ik in dit vakje een 3 invul, dan moet er in dat vakje een twee komen). Best moeilijk dus, maar ook uitdagend, zowel voor volwassenen als voor kinderen.
Alhoewel ik zeker denk dat het oplossen van een sudoku je verstand kan scherpen, ken ik geen scholen die het oplossen van sudoku's hebben opgenomen in het curriculum. Dat snap ik wel: er zijn veel andere manieren om deze vaardigheid te trainen, die beter ingepast kunnen worden in de overige vakken. Maar je kan een sudoku wel gebruiken om kinderen extra uit te dagen.
Een voorbeeld: een leerling maakt een aantal sommen. Elk goed antwoord (of elk goed rijtje sommen) levert ze een getal op voor een sudoku. Als ze ca. 25 getallen hebben, dan kunnen ze in principe de sudoku oplossen, maar hoe meer getallen ze verzamelen, des te makkelijker is het om de sudoku op te lossen. Maakt een leerling een vraag fout, dan krijgt hij geen getal, maar uitleg over de som met daarbij een nieuwe som. Lukt het hem om die som op te lossen met daarbij de vorige som, dan krijgt hij twee getallen. Leerlingen die moeite hebben met de stof zijn dan niet in het nadeel maar juist in het voordeel ten opzichte van leerlingen die wat sneller door de stof heen lopen. Het oplossen van de sudoku is geen verplichting voor de leerlingen: ze mogen zelf bepalen of ze dat willen doen of niet. Maar als ze het wel doen, dan worden ze daarvoor natuurlijk beloond: met de titel 'sudokukid van de week', in de highscorelist, met een vermelding in de nieuwsbrief op de website enz.
In plaats van sudoku's kan je natuurlijk ook andere puzzels inzetten. Varianten van sudoku's, zoals 'wordoku's' en beeldsudoku's, maar je kan ook kijken naar spelletjes als codekrakers, galgje, fotopuzzels of andere puzzels. Elk spel waarbij je clues moet verzamelen om de oplossing te vinden, is goed.
Wil je eens zo'n sudoku inzetten? Er zijn een heleboel sites waar je sudoku's kan genereren in verschillende moeilijkheidsgraden, bijv. deze, deze en deze. Wil je heel bijzondere sudoku's of een kant-en-klare sudoku met vragen erbij, kijk dan op de website van degene die me vertelde over dit idee hoe je sudoku's kan inzetten in het onderwijs: Folkert van der Meulen Bosma. Hij maakt niet alleen allerlei speciale sudoku's: hij heeft ook de basis van dit idee bedacht. Hij stuurde het me toe met de vraag om na te denken of er in het onderwijs mogelijkheden zijn voor het belonen van goede antwoorden door het geven van oplossingen voor een sudoku. Dus wil je aan de slag met een sudoku, neem dan eens contact op met hem. En natuurlijk mag je ook een berichtje achter laten op dit weblog ;-)
p.s. Als je de sudoku gaat gebruiken in je les, dan hoop ik wel dat er in je klas geen slimmerikje is die weet dat je (o.a.) met Google Goggles automatisch sudoku's op kan lossen ;-)
Afbeelding van teresia, gepubliceerd onder CC-by-nc-sa.
