maandag 30 november 2009

Onbewust bekwaam

In publicaties als 'Leren van Jongeren' (Wim Veen en Frans Jacobs) en 'Generatie Einstein' (Jeroen Boschma en Inez Groen en ) wordt de indruk gewekt dat jongeren van nu alles weten van computers. Op het eerste gezicht lijkt dat juist: de meeste jongeren zijn prima in staat om hun mobieltje te bedienen, een filmpje op te zoeken op YouTube, een Hyvespagina te vullen of via MSN te communiceren met anderen. Activiteiten waar menig volwassene (ook docenten) behoorlijk wat moeite mee hebben.

Maar schijn bedriegt: niet alle jongeren zijn even vaardig met de computer en er moet ook onderscheid gemaakt worden in verschillende soorten vaardigheden. Het spelen van een game is iets anders dan het zoeken naar informatie en het bekijken van een filmpje is iets anders dan het maken ervan. Ook als je kijkt naar de vaardigheden in het omgaan met verschillende softwarepakketten zal je onderscheid moeten maken. Bijna elke jongere is in staat om met een zoekmachine informatie te zoeken of een tekst te typen in een office-pakket maar of de gevonden informatie relevant is of hoe je een document moet vormgeven is bij lang niet iedere jongere bekend. Maar zolang er geen eisen worden gesteld aan hoe jongeren met computers/internet/media omgaan, zullen ze zich niet bewust zijn van hun gebrek aan kennis. Ik denk dat we wel kunnen stellen dat veel jongeren onbewust onbekwaam zijn: ze denken dat ze heel goed alle ins en outs van digitale media kennen maar in de praktijk valt dat tegen.

Voor docenten geldt vaak het omgekeerde: ze denken dat ze weinig weten van elektronische media en voelen zich vaak de mindere van jongeren. Daar kan ik me van alles bij voorstellen: als ik zie hoe makkelijk sommige jongeren de meest ingewikkelde apparaten onder de knie krijgen en daarmee allerlei verbluffende trucs uithalen, dan kan ik ook alleen maar vol bewondering zijn. Maar toch denk ik dat docenten zich met die visie ongelooflijk tekort doen: ze hebben misschien niet dezelfde technische vaardigheden als jongeren maar ze zijn wel in staat om kritisch te reflecteren op wat ze zelf doen en wat ze willen bereiken met het gebruik van de media. En dat zijn nu net zaken waar veel jongeren het heel moeilijk mee hebben. Iedere docent kan:
  • een vraag benoemen en afbakenen, en zoektermen bepalen waarop gezocht kan worden
  • gevonden informatie (tekst en beeld) beoordelen
  • bepalen hoe je een tekst moet vormgeven
  • benoemen waarom je sommige dingen wel en andere dingen niet openbaar moet maken
  • hoe je op een prettige manier met anderen om kunt gaan
  • hoe je kritisch kunt reflecteren op je eigen acties.
Met name het kritisch kunnen reflecteren is van belang omdat het alle andere zaken overstijgt: wat doe je wel en wat niet en waarom? Zou het beter kunnen en zo ja: hoe? Wie kan reflecteren kan zichzelf altijd verder ontwikkelen omdat hij weet waar zwakke punten zitten en vervolgens op zoek kan gaan naar hoe die punten versterkt kunnen worden.

Ik denk dat iedere docent deze vaardigheden beheerst, terwijl die voor leerlingen vaak nog ver buiten bereik liggen. Ik denk daarom dat docenten, in tegenstelling tot leerlingen 'onbewust bekwaam' zijn: ze weten veel meer dan ze zelf denken. Natuurlijk moeten hun vaardigheden 'vertaald' worden naar een digitale omgeving, maar wie de vaardigheden van leerling en docent bij elkaar voegt moet daarin een heel eind komen!

8 opmerkingen:

Anoniem zei

Margreet prima die positieve insteek op dit onderwerp. De eerste stap naar een betere leraar is te erkennen dat de leraar goed is. "Beter" is de vergrotende trap van goed en heeft niet, zoals veel mensen menen, de betekenis van minder slecht.
Met dit uitgangspunt kom je verder met leraren dan met de verwachting dat 'ze er toch niets van kunnen'.

m2cm zei

@jjbs,
dank voor je reactie. Ja, ik denk ook dat je verder komt met complimenten dan met kritiek. Maar ik ben er ook echt van overtuigd dat juist de kennis van de docent gecombineerd met die van de leerling het beste resultaat geeft!

ik ga zei

Mooi bericht Margreet!
Ik ben het met je eens.

m2cm zei

@Willem,
Dank voor je adhesiebetuiging. Maar hoe kunnen we nu dit verhaal aan docenten en directies overbrengen?? Via blogs bereiken we, denk ik, vooral de ICT-minded mensen en volgens mij moeten we vooral ook die mensen bereiken voor wie internet niet het eerste medium is!

Wies zei

Leuke post!
Wie weet is de oplossing simpel; gewoon je blogpost uitprinten en op de koffietafel leggen in de lerarenkamer.. ;-)

m2cm zei

@Wies,
Helaas werk ik niet op een school, maar als ik dat wel deed zou ik je tip zeker opvolgen. Alhoewel, je eigen schrijfsels zo rondstrooien... zou wel een beetje arrogant zijn, ben ik bang ;-) Dus laten we maar hopen dat anderen het doen voor mij!

René zei

Ik zal, met jouw goedvinden, dit artikel plaatsen in onze ELO (uiteraard met link en bronvermelding). Dat lezen de (meeste) docenten wel.

"Dank voor je adhesiebetuiging. Maar hoe kunnen we nu dit verhaal aan docenten en directies overbrengen?? Via blogs bereiken we, denk ik, vooral de ICT-minded mensen en volgens mij moeten we vooral ook die mensen bereiken voor wie internet niet het eerste medium is!"

m2cm zei

@René,
Als jij het wilt plaatsen: graag! Ik ben wel heel nieuwsgierig of er reacties komen. Hou je me op de hoogte?