Leerlingen aan het werk op school

In het weekend las ik in de Volkskrant het verhaal van een ondernemer die vertelde dat hij zijn eerste stappen op het ondernemerspad had gezet op school. De school waar hij werkte had de kantine 'uitbesteed' aan de leerlingen: zij moesten ervoor zorgen dat die bevoorraad werd en dat de kantine bemand werd. En blijkbaar hadden ze ook aandelen uitgegeven, want er werden heuse aandeelhoudersvergaderingen gehouden. Prachtig: ik werd er helemaal enthousiast van en kreeg hele visioenen hoe het onderwijs de taken die in en om school verricht moeten worden in kan zetten in het onderwijs, terwijl tegelijkertijd de school gebruik maakt van het potentieel van de leerlingen.

Er zijn natuurlijk op school heel veel zaken te regelen. De kantine is er één van, maar er moeten ook allerlei bijeenkomsten georganiseerd worden, schoolreisjes gepland, contacten gelegd, planningen gemaakt, boekenfondsen georganiseerd, mediatheken gerund enz. Allemaal dingen waaraan docenten en onderwijs-ondersteunend personeel (naast hun directe onderwijstaak) vele uren zoet mee zijn. Als we voor een deel van al deze taken (of misschien zelfs allemaal) nu eens leerlingen konden inzetten? En dan niet (alleen) voor de klussen waarbij stoelen van het ene lokaal naar het andere gesjouwd moeten worden, boeken gestempeld of voor het bedienen van de computer en de geluidsinstallatie, maar bij de klus van begin tot eind?

Van al deze klussen valt van alles te leren: hoe schrijf je een goede brief, in het Nederlands of in het Engels/Duits/Frans, hoe vind je goede bronnen voor de verschillende vakken en hoe kun je die beoordelen en ter beschikking stellen van anderen, wat is het logistieke proces als je boeken moet innemen en het volgend schooljaar verkopen en hoe organiseer je de boekhouding daarvan? Waar haal je de mensen vandaan die de boeken innemen, en hoe zorg je dat je dat iedereen doet waar die voor is aangenomen?

De leerlingen worden betaald voor hun werk in studiepunten of vrijstelling voor (een deel van) een vak en misschien krijgen ze ook wel een deel van de winst. In de schoolkrant of op de website enz. wordt een vacaturelijst gepubliceerd waarbij aangegeven wordt per klus welke functies daarbinnen beschikbaar zijn, welke taken bij die functies horen en hoeveel uren daarvoor nodig zijn, op welke uren gewerkt moet worden, en wat het oplevert. De leerlingen die geïnteresseerd zijn kunnen solliciteren op die functies. De leidinggevende van elke klus mag besluiten wie er in zijn team komt. Eventueel kan hij zich daarbij bij laten staan door de andere leden van zijn team. De tijd die vrijkomt doordat de leerlingen het uitvoerende werk doen kunnen de docenten gebruiken om de leerlingen te begeleiden want dat is vermoedelijk wel noodzakelijk. Tevoren moet goed nagedacht worden over wat de eisen zijn die aan het werk van de leerlingen wordt gesteld.

Voordelen? De leerlingen doen werk dat echt zinvol is, ze zullen zeker soms komen met verrassende oplossingen voor problemen, de oplossingen waarmee zij aan komen dragen zullen over het algemeen goed aansluiten bij de leefwereld van hun medeleerlingen en ik verwacht dat er meer draagvlak zal zijn bij de leerlingen voor genomen besluiten en - breder - meer betrokkenheid bij de school. Nadelen? Onzekerheid voor de school want je zult moeten accepteren dat leerlingen soms een probleem op een andere manier zullen oplossen dan je zelf had bedacht. Ook wordt er een fikse tijdsinvestering gevraagd van de begeleiders van de klussenteams, want zeker in het begin moet het wiel natuurlijk nog helemaal uitgevonden worden. En het leerproces moet steeds bewaakt worden: het gaat natuurlijk niet om een baantje naast school, maar in school! Maar mij lijkt het zeker de moeite waard om het uit te proberen!