Een rapport om mee op te scheppen!

Rapporten zijn rare dingen. Aan de ene kant zijn ze superbelangrijk en menig leerling rekent al bijna bij het begin van het schooljaar nauwkeurig door welke cijfers hij moet halen om een voldoende te halen op het eindrapport. Aan de andere kant is het voor velen niet iets om over op te scheppen, zelfs niet als het vol staat met prachtige cijfers voor alle vakken. Want ja, zeg nou zelf: hoe cool is het om aan je vrienden te vertellen dat je een 8 hebt voor wiskunde of een 9 voor geschiedenis? Maar ook als je gaat voor je eerste echte baan wordt zelden gevraagd naar je rapport: dat je de opleiding met succes hebt doorlopen geeft een bedrijf over het algemeen de garantie dat je voldoende kennis in huis hebt.

Rapporten zouden volgens mij ook meer moeten doen dan dat. Op de basisschool zie je dat ook wel: sommige rapporten zijn uitgebreide verslagen: niet alleen over wat een leerling aan kennis in huis heeft maar ook over zijn sociale vaardigheden en zijn vermogen om te leren. Maar in het voortgezet en hoger onderwijs blijft de verslaglegging over de opleiding vaak beperkt tot een cijfer voor de verschillende vakken. Vreemd, want als je kijkt naar wat het bedrijfsleven vraagt dan zie je dat daar niet alleen gevraagd wordt naar kennis maar ook naar allerlei andere vaardigheden. Ik heb eens een paar vacatures bekeken en ziehier mijn score:

• overtuigingskracht,
• doorzettingsvermogen,
• pro-actief,
• vermogen om te coördineren, plannen en communiceren,
• flexibiliteit,
• nauwkeurigheid,
• samenwerkingsvermogen,
• leidinggevende capaciteiten,
  
• analytisch vermogen,
• stressbestendigheid,
• ondernemendheid/initiatiefrijk,
• creativiteit, enz.

Het zijn allemaal competenties die op school nodig zijn en waar soms ook bewust aandacht aan wordt besteed. Maar zoals gezegd: slechts zelden worden ze benoemd in de rapporten die de leerlingen mee naar huis krijgen. Toch denk ik dat dit juist wel vaardigheden zijn waarin ze graag erkenning krijgen: niet alleen als ze proberen een (vakantie-)baan te krijgen, maar ook als mens.

Voor VO-scholen en hoger onderwijs is het over het algemeen heel lastig om 'verhaaltjesrapporten' te schrijven omdat leerlingen/studenten zoveel verschillende docenten hebben en ik kan me voorstellen dat het ondoenlijk is voor bijv. een mentor/studiebegeleider om op basis van de algemene indrukken van de collega's per leerling/student te omschrijven wat zijn capaciteiten zijn. Als je deze competenties wilt beoordelen dan is het handig als je daar door het jaar heen cijfers voor geeft. Om cijfers te kunnen geven moet je zorgen dat je opdrachten geeft waarvoor die competenties vereist zijn. Als je gaat kijken wat leerlingen/studenten gedurende het jaar doen dan zul je zien dat daarin al heel veel mogelijkheden zitten: er moet samengewerkt worden in groepen (samenwerkingsvermogen, leidinggevende capaciteiten), ze moeten oplossingen zoeken voor een probleem (creativiteit, analytisch vermogen), ze moeten de activiteiten die ze volgens hun planner moeten doen verdelen over het hele semester (plannings- en organisatievermogen) enz.

Het zou volgens mij goed zijn om deze competenties te benoemen, te omschrijven wat hierin verwacht wordt van de leerlingen/studenten en op basis van deze omschrijvingen de competenties te beoordelen. Aan het einde van het jaar of de studie krijgt de leerling of de student deze resultaten mee op papier, als aanvulling op de gewone cijferlijst. Natuurlijk heeft die 'competentiecijferlijst' niet het keurmerk van het Ministerie van Onderwijs, maar ik verwacht dat leerlingen en studenten deze lijst ten minste zo belangrijk vinden als die officiële cijferlijst!

Afbeelding van victoriabernal, onder CC-licentie.