Een ELO voor het (speciaal) basisonderwijs

Vandaag een gastpost van Harm Hofstede, ICT-coördinator op PI-school De Strandwacht. Hij vertelt over de ELO die hij heeft ingericht voor zijn school.

De Strandwacht, school verbonden aan het Pedologisch Instituut, is een verblijfschool voor kinderen met psychiatrische en gedragsproblemen. Een school voor kinderen, die meer zorg nodig hebben dan andere kinderen en daarom zijn aangewezen op het speciaal onderwijs!

In het schooljaar 2008-2009 kwamen de eerste laptops mee met leerlingen. Deze worden door het UWV beschikbaar gesteld aan leerlingen die in verband met motorische problematiek niet in een gewoon schoolschrift kunnen werken. Deze leerlingen maakten hun taalwerk in Word en printten het uit. De leerkracht keek het na en plakte het in een schrift…
“Dat moet handiger kunnen”, dacht ik.

En zo werd onze Elektronische LeerOmgeving “Bij de les” geboren. De keuze voor Moodle was vrij snel gemaakt: geen hoge initiële kosten, niet gebonden aan een vaste leverancier en alle ruimte om een en ander naar eigen smaak in te richten. Vanaf dat moment konden de leerlingen hun taalwerk uploaden, waarna de leerkracht direct een mailtje kreeg en op het werk kon reageren. Dat maakte het allemaal een stuk eenvoudiger, voor leerkrachten en leerlingen.

Inmiddels is de ELO enorm gegroeid. Niet alleen maken veel meer leerlingen gebruik van deze omgeving, maar vooral is er veel meer mogelijk dan alleen het inleveren van schoolwerk.
Zo is er een cursus “Veilig Leren Lezen” met daarin de beeldbankfilmpjes, afbeeldingen bij de woorden, werkbladen en online oefeningen. Of de “Canon van Nederland” met Canonclips, diverse ganzenborden, aanvullende clips en opdrachtbladen. En de “Digitale boekenkast” met online prentenboeken van YouTube, Schooltvbeeldbank, Calameo en Op Maat Eduware.

Ook bij het werken rondom thema’s wordt de ELO schoolbreed ingezet. Zo gaan we straks met “Vervoer en transport” bezig en zijn er in de ELO activiteiten als bouwplaten, online oefeningen met OpMaat, rekenweb-oefeningen die aansluiten bij het thema, flash-animaties over “de sluis” en “de raketlancering” maar bijvoorbeeld ook de online NS kaarautomaat, waarbij de leerlingen zelf rekenopdrachten voor elkaar verzinnen.

Kortom, de enorme schat aan online bronnen wordt via de ELO ontsloten. Op die manier zijn de leerlingen niet druk met surfen, maar druk met leren. De ELO is hierbij het kader waarin de activiteiten plaatsvinden. En binnen dat kader kunnen leerlingen met elkaar én met de leerkracht communiceren over hun bezigheden.
Moodle houdt alles bij, zodat je niet alleen kan zien wat een leerling aan bronnen heeft geraadpleegd en activiteiten heeft uitgevoerd, maar ook ziet welke bronnen en activiteiten veel of juist weinig worden geraadpleegd. Met die informatie kun je zorgen dat je je aanbod eventueel aanpast.

“Bij de les” is helemaal gericht op De Strandwacht. Niet alleen sluit de vormgeving aan bij de huisstijl, door het veelvuldig gebruik van pictogrammen en door de schermen zo leeg mogelijk te laten proberen we te zorgen dat de leerlingen niet overprikkeld raken en alleen dat zien wat ze op dat moment moeten zien, zonder toeters en bellen.

Om te zorgen dat ook kinderen met leesproblemen van de ELO gebruik kunnen maken, is speciale voorleessoftware (Browse Aloud) geïmplementeerd. Alle schermteksten kunnen door deze software worden voorgelezen. Omdat de schermteksten consequent eenvoudig en beknopt zijn gehouden, worden de leerlingen zowel visueel als auditief niet overladen met informatie. BrowseAloud leest per zin of zinsdeel en gaat pas verder als de leerling de muisaanwijzer op de volgende tekst zet. De snelheid van het lezen kan worden ingesteld, tot langzaam genoeg voor jonge dyslectische kinderen. De tekst die wordt voorgelezen licht op, zodat de leerling wel gestimuleerd wordt om mee te lezen.

Een tijd lang is de leeromgeving ook voor “gasten” toegankelijk geweest, maar binnenkort gaat de boel “op slot” en kunnen alleen medewerkers en leerlingen van De Strandwacht er gebruik van maken. Cursussen die “af” zijn, worden via een andere Moodle-installatie beschikbaar gesteld aan andere geïnteresseerden. Deze Moodle-omgeving is bedoeld voor en door scholen voor primair en speciaal onderwijs, om samen te vullen en te gebruiken. Op die manier kunnen we kennis en ervaringen uitwisselen, in het belang van het onderwijs. Voordat je hier aan de slag kan, dien je je eenmalig kosteloos te registreren.

In de komende jaren zal de school steeds meer vanuit leerlijnen in plaats van uit één methode gaan werken. Momenteel wordt onderzocht hoe die leerlijnen zo praktisch mogelijk kunnen worden gemaakt waarbij er een directe koppeling naar de ELO gemaakt kan worden.

De ontwikkelingen gaan razendsnel en we zijn er nog lang niet. Maar we zijn een heel eind op weg en inmiddels krijgt de ELO steeds meer een plekje in het onderwijs op onze school.

---

Naschrift: het gebruik van een ELO kan natuurlijk alleen succesvol zijn als de techniek dienend is aan de onderwijsvisie. Dat is niet altijd eenvoudig: website-ontwikkelaars spreken lang niet altijd dezelfde taal als onderwijsmensen. Harm Hofstede heeft zelf een aantal jaren voor de klas gestaan: van groep 1 t/m groep 8. Later is hij zich met ICT gaan bezig houden. Hij noemt het zelf liever ICE-t (Informatie, Communicatie, Educatie en een klein beetje techniek.
Harm heeft ca. 170 tot 200 uur gestoken in de ontwikkeling van de ELO zoals die er nu is: installatie en configuratie, cursussen maken, bronnen verzamelen, beeldbewerking, instructies schrijven, overlegmomenten, scholing aan collegae. Volgens Harm is de techniek achter de ELO niet heel lastig: het opzetten van de Moodle-omgeving zit soms in het dienstenpakket van de provider, en er zijn cursussen m te leren hoe je de omgeving inricht. En je kunt natuurlijk altijd een beroep doen op collega's die met soortgelijke leeromgevingen werken, bijvoorbeeld door een oproep te doen via de Scholenlijst.

Alles bij elkaar vraagt het ontwerp, de bouw en de inrichting van een leeromgeving een behoorlijke investering in tijd, maar het resultaat is een prachtige in inspirerende werkruimte waar zowel leerkrachten als leerlingen plezier van hebben!

Meer informatie over Harm op zijn website/weblog. Daar kan je ook zijn contactgegevens vinden.