Mediawijsheid: winst voor docenten

Wanneer we het hebben over mediawijsheid voor docenten, is dat meestal in hun functie als begeleider van leerlingen. Op elke school wordt wel gebruik gemaakt van internet, al was het alleen maar om informatie te zoeken. Een leerling kan dat niet zomaar: informatie zoeken op de enorme web is niet eenvoudig en moet geleerd worden. Zoals onze kroonprins onlangs stelde: "het feit dat jonge mensen veel op het net surfen, betekent nog niet dat zij ook over de vaardigheden beschikken om informatie te beoordelen en effectief in te zetten.". Een mediawijze docent kan zijn leerlingen helpen bij zijn zoektocht op het web en is natuurlijk ook in staat om zelf op internet informatie te vinden voor zijn vak.

Daarnaast kan een docent zijn lessen krachtiger maken met behulp van internet: hij kan via p.c. en beamer of op het digibord gebruik maken van beeld en geluid dat hij op internet gevonden heeft. Een mediawijze docent kent de kracht van internet en de tools die daar te vinden zijn. Een wiki inzetten bij groepswerk biedt de mogelijkheid om te zien wat bijdrage is van elke leerling afzonderlijk en het maakt peer-review makkelijker te organiseren. Een betoog kan geschreven worden op papier, maar een leerling zal het misschien uitdagender vinden om zijn betoog in te leveren in de vorm van een bijdrage aan een weblog dat door velen gelezen wordt. En een presentatie gemaakt met Prezi kan dienen als mindmap waarmee het onderwerp als geheel in kaart wordt gebracht.

Mediawijze docenten zijn niet alleen in staat om informatie te zoeken op het web: ze zijn ook in staat om lessen te ontwerpen waarin ze leerlingen mediawijs maken door ze (voor school) met internet en mobiel te laten werken. Weten waar leermateriaal te vinden is, hoe dat eventueel aangepast kan worden aan de eigen wensen, of hoe je zelf leermateriaal kunt maken en delen met anderen, kan een docent veel tijd besparen. Het onderwijs wordt beter als je op die manier je aanbod aan de leerling kunt verbreden: niet één les voor de gemiddelde leerling, maar een les voor de slimme leerling, een voor de leerling die meer tijd nodig heeft en de stof op een andere manier uitgelegd wil hebben en een les voor de leerling die dyslectisch is en die de informatie graag via een gesproken filmpje tot zich neemt.

Een docent kan zich tijd besparen als hij weet welke tools er zijn op het web en hoe hij daarmee efficiënter kan werken. Lijstjes maken van taken die gedaan moeten worden die op elke plek geraadpleegd kunnen worden, documenten die online gedeeld worden met collega's waardoor het niet meer nodig is om elkaar die documenten toe te sturen, favorieten delen met collega's zodat je niet alles zelf hoeft te ontdekken: het kan je alles bij elkaar uren schelen.

Communities van docenten, mailinglijsten, MSN, Hyves, LinkedIn, Twitter: op internet kan je relatief eenvoudig een groot netwerk opbouwen en onderhouden. Een docent die een netwerk heeft opgebouwd via internet, kan dat gebruiken om contacten te leggen met het beroepsveld, waardoor hij zijn lessen beter op de beroepspraktijk kan afstemmen en mogelijk ook zijn leerlingen in contact kan brengen met experts op zijn vakgebied. Een les waarin leerlingen via Skype en beamer of digibord contact leggen met een iemand die werkt in Pakistan voor Artsen zonder Grenzen kan een prima aanvulling zijn op de les waarin de docent vertelt over het belang van een goede waterhuishouding van landen. Je kunt dat netwerk natuurlijk ook gebruiken als je een vraag hebt waar je zelf niet (snel genoeg) een antwoord op weet, dan kan je die voorleggen aan je netwerk. Als je netwerk groot genoeg is, is er bijna altijd iemand die je kan helpen.

Wil een docent op zoek naar een andere baan, dan heeft hij er baat bij als hij zorgvuldig zijn imago op het web heeft opgebouwd. Door een weblog bij te houden, via Facebook of Hyves contacten te leggen met anderen in het vakgebied of door op LinkedIn te laten zien wie hij is en wat zijn ervaring is: het helpt als je een andere zoekt, binnen of buiten het onderwijsveld.

Het leren werken met digitale media, de voor- en de nadelen ervan kennen en weten hoe je ze veilig kunt inzetten om je doelen te bereiken, kost tijd. En tijd is, zoals we allemaal weten, iets waar we in het onderwijs bijna altijd tekort hebben. Ik denk dat daarvoor maar één oplossing is: we zullen met elkaar moeten samenwerken zodat de 'last' op de schouders van velen komt te liggen. Die samenwerking moet dan niet alleen op het niveau van de docent plaatsvinden: daarbij moet ook de directie, het ondersteunend personeel èn de leerling betrokken worden. In scholen is al heel veel expertise: als we die weten te bundelen dan kunnen we, volgens mij, met ons allen snel mediawijzer worden.

Afbeelding van Matt Hamm, gepubliceerd onder CC-by-nc.