De Raad voor Cultuur definieerde in 2005 in hun advies "Mediawijsheid: de ontwikkeling van nieuw burgerschap" het begrip mediawijsheid als: 'Mediawijsheid duidt op het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld'.Dat we media nodig hebben, en dat mediawijsheid daarom onze aandacht verdient is iets waar we het in het onderwijs over het algemeen wel eens zijn. Mede daarom laten we onze leerlingen in toenemende mate gebruik maken van de media. Maar door media te gebruiken, worden leerlingen niet per definitie 'mediawijs'. Om mediawijs te worden moet je de media niet alleen actief kunnen gebruiken: je moet ook een kritische mentaliteit ontwikkelen en je bewust zijn waarom je wanneer welke media gebruikt.
Ik heb de indruk dat het in het onderwijs daaraan nog wel eens schort. We laten onze leerlingen wel filmpjes maken, maar gaan we ook met ze het gesprek aan hoe je dat medium kunt inzetten om je doel te bereiken en of dat het beste medium is voor dat doel? En als we leerlingen een weblog laten maken, hebben we het er dan ook over of ze dat moeten doen onder hun eigen naam of juist niet, en of ze daar hun e-mailadres achterlaten? Leggen we verband met Hyves of Facebook waar de leerlingen privé informatie achterlaten en vragen we ze of ze hoe ze hun privacy-settings daar hebben ingesteld en wat ze doen als iemand ze daar spamt met berichten die ze liever niet hebben? Bespreken we met onze leerlingen dat in de VS de Patriot Act geldt die de overheid vergaande rechten geeft om informatie te vergaren, en dat dit betekent dat de informatie die wij op servers in de VS zetten (o.a. Google Docs, Google mail enz.) door de Amerikaanse overheid bekeken mag worden, zelfs zonder ons daarover te informeren? Vragen we onze leerlingen of ze de media kunnen inzetten om hun eigen doelen te bereiken, zoals het opbouwen van een netwerk, het vinden van mensen die ze kunnen helpen bij het bereiken van hun doel, het opbouwen van een online identiteit die bij ze past? Vragen we ze hoe vaak ze gebruik maken van media en of dat ook echt de tijd is die ze aan media willen spenderen?
Leerlingen mediawijs maken is meer dan media gebruiken. Het betekent dat je met leerlingen in gesprek gaat over hun mediagebruik. Om dat te kunnen doen creëer je gelegenheden om het onderwerp ter sprake te brengen: je laat ze voor school gebruik maken van de media en gaat op basis daarvan het gesprek met ze aan. Kritisch en bewust gebruik van media: iets om actief aan te werken, ook in het onderwijs!
Afbeelding van jean-louis zimmermann, gepubliceerd onder CC-by.
2 opmerkingen:
Mooi betoog en uit mijn hart gegrepen. Maar wat ik mij afvraag is of leerkrachten en bibliotheekmedewerkers zelf goed in staat zijn om die vragen te beantwoorden en de discussie aan te gaan? Het kan toch niet zo zijn dat we het gewoon vergeten te doen? De onzekerheid over de rol, mogelijkheden en gevaren van de media leeft ook bij hen die de discussie moeten aangaan.
@Edo,
Ik denk dat leerkrachten en bibliotheekmedewerkers die discussie wel aan willen gaan, maar dat ze daar vaak niet aan toekomen. Mijn ervaring is dat veel mensen het wel van belang vinden dat er aandacht besteed wordt aan mediawijsheid, maar dat ze daar zelf geen tijd in willen/kunnen investeren. Dat is niet vreemd: scholen hebben daar zelden een beleid op ontwikkeld. Dan is het voor de docent die er wel mee aan de slag wil, wel een heel omvangrijke klus om leerlingen mediawijs te maken. Dat moet je doen als team van leerkrachten/docenten: daar moeten dus afspraken over gemaakt worden.
Een reactie posten