dinsdag 24 januari 2012

Leren en het brein

In de kerstvakantie heb ik een aantal boeken en andere publicaties gelezen over het brein. Dat onderwerp is nogal hot en ik heb de indruk dat er heel veel meer over verteld wordt dan dat we erover weten, maar dat weerhoudt me er niet van om met enige regelmaat me in de materie te verdiepen. Je weet immers maar nooit of het nog iets leuks oplevert ;-)

Mijn allerbelangrijkste conclusie is dat we (op dit moment nog) geen algemeen geldende regels kunnen opstellen voor het onderwijs. Er zijn wel algemene zaken die we weten over de ontwikkeling van hersenen, maar de verschillen tussen individuen zijn zo groot dat we ons onderwijs niet volledig op de algemene zaken kunnen afstemmen. Vergelijk het met kledingmaten: de meeste kinderen van 13 jaar hebben kledingmaat 158 en kinderen van 14 maat 164, maar er zijn maar weinig ouders en kinderen die op basis van deze gemiddelden kleding kopen. Voor de ontwikkeling van de hersenen geldt dat we wel kunnen duiden hoe het brein verandert, maar dat betekent niet dat we op individueel niveau weten wat iemand kan op een bepaalde leeftijd. We weten dat het voor adolescenten over het algemeen lastig is om consequenties op langere termijn te overzien, maar de ene leerling is daar toch duidelijk beter in dan de andere. Wil je goed onderwijs geven, dan zal je dus altijd rekening moeten houden met die verschillen en daar zoveel mogelijk op inspelen.

Toch vind ik (sommige) breinboeken wel de moeite waard om te lezen, omdat ze je een inzicht geven waar je rekening mee moet houden als je onderwijs geeft: wat je in zijn algemeenheid wel en niet kan verwachten van leerlingen op verschillende leeftijden (lees hiervoor bijv. het boek Ellis en het verbreinen, van Jelle Jolles) en hoe je het brein optimaal kan laten functioneren (te lezen in o.a. Breinmeester van John Medina).

Met name het laatste boek kan ik elke docent aanraden om te lezen. De tips die hierin gegeven worden zijn op alle leeftijden bruikbaar. De opbouw van het boek is helder en overzichtelijk en elk hoofdstuk eindigt met een samenvatting waarin o.a. de belangrijkste tips om je hersens optimaal te benutten worden opgesomd. Wat ik daarbij erg leuk vindt is dat het boek de tips die ze geven, waar mogelijk ook in de praktijk brengen, bijv. het geleerde herhalen, kapstokken (voorbeelden, intro's) bieden om de kennis aan op te hangen, 'saaie' informatie afwisselen met 'sappige' verhalen enz.

Natuurlijk heb ik me ook afgevraagd welke rol ICT kan spelen om de mogelijkheden van hersenen optimaal te benutten. Die mogelijkheden zijn er zeker. Denk bijvoorbeeld aan het aanspreken van meer zintuigen om kennis over te brengen: met ICT kan je informatie aanbieden in geschreven vorm, maar ook in beeld en geluid. Kennis herhalen is natuurlijk ook makkelijk met ICT: je kunt bijv. je lessen opnemen zodat leerlingen die naderhand nog eens kunnen terugkijken/-luisteren of gebruik maken van de communicatiemogelijkheden van ICT om op regelmatige tijden (delen van) de leerstof nogmaals bij leerlingen onder de aandacht te brengen.

Ben je geïnteresseerd in dit soort zaken? Ik heb een workshop samengesteld met tips over hoe je met behulp van ICT gebruik kan maken van wat we weten over de werking van de hersenen in het onderwijs. Ik kom hem graag geven op jouw school.

Afbeelding van nerdabout, gepubliceerd onder CC-by-nc-sa.

1 opmerking:

Jessica zei

Leuk artikel ..... Erg interessant om te lezen