donderdag 24 mei 2012

Is bewijs wel nodig?

Gisteren was ik bij de de jaarlijkse conferentie over ‘Wat werkt met ict in het onderwijs’. Een meer dan overvol programma, vol met (onder andere) pitches over onderzoeken naar de toegevoegde waarde van ICT.

De uitkomsten van die onderzoeken waren gevarieerd: soms werd geen effect gemeten, soms werd positief effect gemeten en soms werd geconstateerd dat er te weinig gegevens waren om zinvolle conclusies te trekken. Wat me daarbij opviel was dat als geen effect werd gemeten, er steeds gezocht werd naar verklaringen voor het uitblijven van dat positieve effect. Ik kan me geen pitch herinneren waar gezocht was naar oorzaken voor het uitblijven van negatieve effecten van ICT-gebruik, terwijl ik denk dat (ook) daarvoor wel bewijs gevonden kan worden. Voor zover overigens van 'bewijs' gesproken kan worden: zoals Han van der Maas vertelde in zijn presentatie, is het voor het bewijzen van oorzaak en gevolg, nodig dat onderzoek gerandomiseerd en dubbelblind wordt uitgevoerd. Voor het onderwijs in feite een onhaalbare zaak.

We komen niet verder dan de constatering dat ICT leren leuker, beter, effectiever kan maken als dat wordt gedaan met een goed werkende ICT-toepassing, passend bij de behoefte van de leerling, met de juiste didactische aanpak, begeleid door een kundige docent, en aansluitend op de visie van de school. Tsja, en die conclusie kan ik ook trekken over het gebruik van het goede oude krijtbord, een flip-over, schriftjes, een rekenlineaal enz.

Voor mij was de conclusie van de dag dan ook dat het weinig zinvol is om te willen bewijzen dat ICT werkt. Ik denk dat dat helemaal niet nodig is omdat we het volgens mij in en buiten het onderwijs allang eens zijn over een drietal andere zaken:
  • het is van belang dat we variatie brengen in het onderwijs: we leren nu eenmaal allemaal op andere manieren en bijna niemand vindt het leuk om dingen altijd maar op dezelfde manier te doen. 
  •  ICT biedt mogelijkheden om variatie te brengen in het onderwijs.
  • omdat we onze leerlingen goed willen toerusten voor de maatschappij en omdat in de maatschappij op alle mogelijke manieren gebruik wordt gemaakt van ICT, moeten we in het onderwijs ook gebruik maken van ICT.
Als we het inderdaad hierover eens zijn, dan moeten we ICT gaan gebruiken in het onderwijs. Omdat leerlingen moeten leren om ICT te gebruiken en omdat het een middel is om variatie in het onderwijs te brengen. Het is zeker niet het enige middel en het is ook zeker niet altijd het beste middel, maar het is wel één van de middelen die ons ter beschikking staan. Wat het oplevert, hangt af van de omstandigheden waaronder het middel wordt ingezet.

Daarom wil ik me aansluiten bij de uitspraak van Alfons ten Brummelhuis van Kennisnet, dat het van het grootste belang is dat docenten leren wanneer ze welk middel moeten inzetten. Dat vraagt zowel kennis van didactiek als van de gereedschappen die gebruikt kunnen worden. Zoals een timmerman precies weet voor welke klus hij welk gereedschap moet inzetten: welke hamer hij gebruikt om een spijker in hout te slaan en welke om een wig in een gat te kloppen, zo moet een docent weten welk (ict-)middel hij in kan zetten om in verschillende onderwijssituaties het beste resultaat te bereiken. Om die vakkennis te verwerven moet een docent tijd krijgen: om te leren, te oefenen en om zelf materiaal te maken. En tijd om de opgedane ervaringen uit te wisselen met collega's: niet als bewijs dat het werkt, maar als voorbeeld van een manier waarop je ICT kan inzetten.

Een goede zaak dus dat Kennisnet nu met Hogeschool Iselinge het project ‘Het Leren van de Toekomst met de Pabo’ gaat doen. Als aankomende docenten al in hun opleiding leren hoe ze ICT-gereedschappen didactisch in kunnen zetten, dan kunnen ze als ze voor de klas staan de beste gereedschappen uitkiezen!

Afbeelding van Velo Steve, gepubliceerd onder CC-by-sa.

2 opmerkingen:

Jan van der Veen zei

Dag Margreeth,

Ik ben het helemaal eens met je conclusies over de zin van dit type onderzoek. Ik vond het alleen wel vreemd dat een PABO een project 'wint' terwijl ze niet kunnen uitleggen wat ze willen gaan doen en dat ze pas tijdens de conferenties horen dat een nabijgelegen instituut op eigen initiatief al een heel eind op weg is.
Wat zegt dit over kwaliteit?

Vrgr
Jan van der Veen
BIC Penta Primair

m2cm zei

@Jan,

Mij is helemaal niet duidelijk op basis waarvan Iselinge het project gaat doen. Ik weet niet of het een prijs is die gewonnen is op basis van een mooi projectplan, of dat ze het project krijgen van Kennisnet omdat het bijvoorbeeld een pabo is waar ze vrij eenvoudig wijzigingen in het curriculum kunnen doorvoeren of omdat ze een bepaalde studentenpopulatie hebben, enz. Heb je al aan Kennisnet gevraagd waarom ze Iselinge hebben geselecteerd?