Exacte vakken: ook voor meiden!

In het katern Wetenschap en Onderwijs van de NRC van afgelopen zaterdag stond een boeiend verhaal over het promotieonderzoek van Elise Boltjes. Zij promoveerde vorig jaar op een onderzoek naar een door haar ontwikkelde onderwijsmethode van voorbeeldgestuurd onderwijs die appelleert aan de interesse van meisjes. Haar methode biedt meisjes een opstap naar het abstracte denken dat nodig is voor o.a. de exacte vakken.

Het is gebleken dat maar weinig meisjes exacte vakken kiezen. Op de vraag "Wat is het verschil in leren tussen meisjes en jongens?" antwoordt Elise dat dit verschil vooral zit in het zelfbeeld van beiden: "Als meisjes een 7 halen voor wiskunde denken ze "ik begrijp het eigenlijk niet" en jongens vinden dat ze een wiskundeknobbel hebben. Bij dezelfde 7". Ik heb zelf meegemaakt dat bij gelijke prestaties in de exacte vakken meisjes het advies kregen om geen exact profiel te kiezen (omdat ze vermoedelijk te weinig aanleg hadden voor die vakken), terwijl er bij jongens dan vanuit werd gegaan dat het talent er wel is, maar dat 'het er nog niet helemaal uit komt'. Op die manier werd het negatieve zelfbeeld van de meisjes door de docent behoorlijk versterkt!

De oplossing van het probleem ligt volgens Elise Boltjes in voorbeeldgestuurd onderwijs. Dit gaat uit van voorbeelden uit het dagelijks leven die meisjes begrepen hebben. "O, zit dat zo. Dat begrijp ik wel." Deze herkenning biedt meisjes genoeg vertrouwen om door te gaan. Voorbeeldgestuurd onderwijs biedt leerlingen geen zekerheid, maar laat ze de onzekerheid accepteren. Door het accepteren van hun onzekerheid ervaren leerlingen juist de grootst mogelijke zekerheid.

In het artikel in de NRC stond een prachtig voorbeeld waarin leerlingen de Wet van Snellius leren. De leerlingen staan op een grasveld. In het midden van het grasveld ligt een brede strook mul zand. Op het veld staat aan beide zijden van de strook zand een vlag in het gras. De leerlingen moeten de snelste manier bedenken om van het ene punt naar het andere te gaan. Ze kiezen zonder aarzelen allemaal voor een schuine weg over het gras, vervolgens een rechte weg door het zand en daarna weer een schuine weg over het grasveld aan de andere kant. Precies dus als licht, dat kiest voor de weg die het minste tijd kost.

Ik weet zeker dat ik de wet van Snellius beter had onthouden als me die op deze wijze was gedemonstreerd! Overigens blijkt de methode van Elise Boltjes niet alleen aan te slaan bij meisjes: ook jongens waarderen deze onderwijsvorm. Ik hoop dat veel docenten in de exacte vakken het proefschrift zullen bestellen en er hun voordeel mee zullen doen.