Slecht onderwijs?

Het lijkt wel alsof ik de laatste tijd in de pers steeds vaker berichten lees over slecht onderwijs. Pabostudenten moeten bijgespijkerd worden op het gebied van rekenen, alle studenten ontberen kennis van de Nederlandse taal, en - afgelopen weekend in De Volkskrant - leerlingen en studenten vinden dat ze te weinig lessen krijgen. Ik word een beetje moe van dit soort berichten. Om te beginnen vind ik het jammer dat er zoveel aandacht is voor wat er mist in het onderwijs, en - in mijn ogen - zo weinig voor wat er allemaal wel gedaan wordt. Ik kom regelmatig bij allerlei onderwijsinstellingen en elke keer valt het mij op dat er zoveel docenten, directies en onderwijsondersteuners zijn die met veel bevlogenheid hun functie uitoefenen. Voor velen is hun werk geen baan van 9 tot 5, maar lijkt het bijna een 'lifestyle'.

Maar wat me nog meer dwars zit is dat er steeds vanuit een andere hoek gekeken wordt naar onderwijs. Ik noem het een houtje-touwtje berichtgeving: allerlei losse elementen van het onderwijs worden aan de orde gesteld zonder dat er samenhang in wordt gebracht. De laatste jaren zijn er allerlei veranderingen doorgevoerd in het onderwijs. Om te beginnen natuurlijk zaken als de basisvorming en de Tweede Fase, maar ook in de vakken werden andere accenten gelegd. Zo kwam er meer aandacht voor begrijpend lezen en in het rekenonderwijs werden realistische rekenmethodes ingevoerd. In het beroepsonderwijs werd meer gekeken naar competenties, want vanuit het bedrijfsleven werd daarom gevraagd. Al die veranderingen kwamen er niet zomaar: ze werden doorgevoerd omdat bleek dat het onderwijs niet voldeed. De aansluiting tussen voortgezet en hoger onderwijs was niet goed, het was niet langer voldoende om kinderen 'vol te pompen' met feiten: ze moesten ook in staat zijn om zelfstandig kennis te verwerven, er moest meer rekening gehouden worden met de mogelijkheden van de verschillende leerlingen etc.

En nu dus al die berichten dat we het niet goed doen. Nou zal ik niet zeggen dat elke onderwijsvernieuwing goed is, maar ik denk dat we ons vooral eens goed moeten bezinnen op wat we nu eigenlijk willen bereiken met ons onderwijs. En dat we dan de ontwikkelingen moeten plaatsen in het licht van die doelstelling. Natuurlijk is er minder aandacht voor spelling als we besluiten om meer aandacht te besteden aan andere zaken in het Nederlandse-taalonderwijs. En als we vinden dat leerlingen zelfstandig moeten leren, dan moeten we het ook aandurven om ze (af en toe) hun eigen keuzes te laten maken.

En laten we ons vooral realiseren dat er niet één goede manier is om onderwijs te geven. Wat voor de ene leerling een goede aanpak is, kan voor een andere redelijk fataal uitpakken. Belangrijk vind ik het dat we in het onderwijs duidelijke keuzes maken wat wij belangrijk vinden, en dat we die keuzes ook duidelijk zichtbaar maken. Daarmee maak je het mogelijk dat de leerlingen (of hun ouders) duidelijke keuzes kunnen maken, en dat ze zelf kunnen zorgen voor een goede aansluiting van de ene opleiding naar de andere. Want natuurlijk is het moeilijk om als je in het voortgezet onderwijs niet geleerd hebt om zelfstandig aan de slag te gaan, dat wel van je verwacht wordt in het hoger onderwijs. Of om, als je hebt gekozen voor een school die vooral inzet op begrijpend lezen, over te stappen naar een opleiding waar spelling een belangrijk onderdeel van het curriculum is. Ik denk dat de fout die in het onderwijs gemaakt wordt, niet zozeer ligt in de vernieuwingen die worden doorgevoerd, maar meer in het niet duidelijk naar buiten brengen waarom die veranderingen worden doorgevoerd en wat de consequenties ervan zijn!