Verschil in talent

De meeste kinderen hebben talent voor het één of het ander. Je bent ófwel een wonder in wiskunde, óf je draait je hand niet om voor een opstel. Of je hebt misschien van kind af aan een voorliefde gehad voor sporten, en weet dan ook alles van de spelregels van alle sporten. Bijna iedereen heeft wel één of meer punten waarin hij uitblinkt.

In het onderwijs wordt daar maar weinig mee gedaan, vind ik. Je kunt weliswaar je profiel aanpassen aan je talent, maar dat laat onverlet dat je ook een aantal vakken waarvoor je minder talent hebt, op ongeveer gelijk niveau zult moeten doen.

Eén van de aansprekende dingen van de oude mavo vond ik dat je per vak kon bepalen op welk niveau je dat vak wilde doen. Was je bijvoorbeeld sterk in de talen en minder sterk in de beta-vakken, dan kon je ervoor kiezen het één op B- en het ander op D-niveau te doen. Natuurlijk waren er leerlingen die ervoor kozen om geen hoger niveau te nemen dan ze per sé moesten (bijvoorbeeld voor hun vervolgopleiding), maar er waren er ook die zich uitgedaagd voelden om elk vak op een zo hoog mogelijk niveau te doen.

Neem eens iemand met een duidelijke aanleg voor wiskunde, maar met duidelijke problemen waar het taalgevoel betreft. Je moet in elk profiel wel één of meer talen volgen, en ook wiskunde is in elk profiel verplicht. Zo iemand kiest misschien voor een havo-niveau omdat dat het maximaal haalbare is voor de talen, maar voor de beta-kant was misschien wel vwo-niveau haalbaar geweest (en in ieder geval uitdagender geweest!). Of neem leerlingen met dyscalculie: die hebben vaak erg veel moeite om überhaupt een diploma te halen, terwijl ze op de niet-wiskunde vakken misschien wel met gemak havo- of vwo-niveau kunnen scoren! Zou het voor dit soort leerlingen niet geweldig zijn om per vak te kunnen bepalen op welk niveau je wilt studeren?

Ik snap best dat het niet makkelijk is om verschillende niveaus in te voeren in het onderwijs. Uiteraard moet je rekening hebben met het vervolgonderwijs: als je een hbo-opleiding wilt volgen dan moet je alle vakken op tenminste havo-niveau doen, en voor een universitaire opleiding geldt dat alle vakken op vwo-niveau behaald moeten zijn. En sommige vakken zullen misschien gekoppeld moeten worden: als je economie op havo-niveau wilt doen dan is het vermoedelijk verstandig om bijvoorbeeld ook wiskunde op dat niveau te volgen. Ik zou zelf daarin graag de verantwoording leggen bij de leerling en diens ouders, en dit niet verplicht willen stellen maar het als advies mee willen geven.

Maar het kan ook voordelen hebben: door bepaalde vakken op een hoger niveau te volgen dan de overige vakken kun je laten zien dat je echt geïnteresseerd bent in die stof, en dat je er ook goed in bent. Dat lijkt me voor een vervolgopleiding of een toekomstige werkgever prettig om te weten! Ben jij bijvoorbeeld in staat om economie en wiskunde op havo-niveau te volgen, terwijl je de talen op vmbo-niveau volgt, dan lijkt me dat je een streepje voor hebt als je solliciteert naar een administratieve functie. Of misschien levert het je wel vrijstellingen op bij een vervolgopleiding.

Ik zou er daarom bij deze voor willen pleiten om in het onderwijs de mogelijkheid te creëren om vakken op verschillende niveaus te doen. Daarmee bied je de leerling meer uitdaging, en je vergroot de mogelijkheden voor de toekomst. Niet makkelijk om uit te voeren, maar volgens mij wel erg zinvol!