ICT-competent: een discussiestuk

Mediawijsheid en ICT-competent: het blijft me bezig houden. Ik vind het fascinerende materie, niet alleen omdat ik denk dat leerlingen die ict-competent zijn de wereld beter aan kunnen, maar ook omdat het een prachtige kapstok kan zijn voor onderwijsvernieuwing door scholen. Structureel werken (dus op alle terreinen en in een doorgaande leerlijn) aan ict-competenties biedt veel mogelijkheden voor scholen om het onderwijs op een meer sociaal-constructivistische leest te schoeien, met gebruikmaking van de middelen van nu.

In mijn post van 7 september vertelde ik al dat ik het begrip mediawijsheid/ict-competenties indeel in 4 categorieën:

• technische vaardigheden en kennis: hoe werkt de soft- en de hardware? Wat is een hoax en wat is phishing en welke maatregelen moet je treffen om dit soort problemen te voorkomen?
• informatie: hoe moet ik de informatie die mij aangereikt wordt via de media duiden? Welke boodschappen zitten achter een tekst, foto, filmpje of game verborgen? Is de aangeboden informatie juist?
• communicatie: hoe kan ik via de verschillende media communiceren? Wat zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen daarbij? Hoe communiceer ik via een netwerk (zoals Hyves) en hoe via de mail?
• normen en waarden: welke plaats krijgen media in onze maatschappij? Geven wij in ons leven media een centrale plaats en mag dat ten koste gaan van face-to-face communicatie? Wat is vrijheid van pers en wat betekent dit voor informatie die we op internet kunnen vinden?

Met deze indeling in het achterhoofd kunnen scholen voor zichzelf en in overleg met ouders en overheid, bepalen welke verantwoordelijkheid zij hebben ten aanzien van deze vragen. Moet op school aandacht besteed worden aan al deze aspecten of vindt het onderwijs het voldoende om leerlingen alleen de technische competenties bij te brengen? Wat is de taak van ouders in dit overzicht en wat de taak van de overheid? Vinden wij dat de overheid regels moet stellen ten aanzien van het aanbod op internet? En moet de overheid scholen verplichten aan deze ict-competenties aandacht te besteden en misschien zelfs eisen stellen welke leerdoelen daarbij gehaald worden en dat ook toetsen? Over dit soort vragen is - helaas - nog lang geen overeenstemming, en iedere school zal hierin dus een eigen positie moeten bepalen.

Als eenmaal de positie bepaald is, komt natuurlijk de vraag hoe aan de verantwoordelijkheden van de school invulling gegeven moet worden, en door wie de taken uitgevoerd moeten worden. Het kan natuurlijk zijn dat een school vindt dat ze ervoor moeten zorgen dat leerlingen moeten weten hoe informatie in een film geïnterpreteerd kan worden, maar dat ze de invulling van die verantwoordelijkheid in handen leggen van het lokale culturele centrum. Of dat ze de ouderraad vragen om mee te denken hoe het doel bereikt kan worden en dat de school hun activiteiten ondersteunt door ruimte en begeleiding ter beschikking te stellen en de aangeleerde competenties toetst.

Voor wie geïnteresseerd is: ik heb al deze vragen in een schemaatje gezet dat scholen kunnen gebruiken als ze met mediawijsheid en/of onderwijsvernieuwing aan de slag willen gaan. Want leren om met media om te gaan, doe je vooral door zelf met de media aan de slag te gaan. Met de klas een Hyves-netwerk opzetten voor maatschappijleer (neem een voorbeeld aan het Hyves-netwerk van de community voor groep 3 en 4), een spel maken over de beroepspraktijk, een bijdrage aan een wikiboek leveren voor natuurkunde, een film maken over techniek: allemaal manieren om te werken aan de i, c- en t-competenties.

Wil je weten hoe anderen (onderwijs, politiek en onderwijs-gerelateerde instellingen) denken over mediawijsheid? ICT op School organiseert op woensdag 3 oktober in het Aloysius College in Den Haag een debat over dit onderwerp: Di-beter. In dat kader brengen ze ook een dossier uit; erg de moeite waard om te lezen!

Als je op bovenstaand schema klikt, krijg je mijn schema in Word-formaat zodat je het kunt aanpassen, invullen en/of uitbreiden voor je eigen school.