Zo af en toe mag ik een praatje houden over mijn hobbies: de toepassingsmogelijkheden voor het onderwijs van games en virtuele werelden en allerlei andere 'nieuwe' media, zoals wiki's en weblogs, Hyves, Twitter, FURL enz. Vaak zijn mensen (licht) overrompeld door de mogelijkheden en tegelijkertijd enthousiast vanwege de vele mogelijkheden die goed aan lijken te sluiten bij hun onderwijsvisie. Maar, is dan de volgende vraag: hoe zorg je ervoor dat je dit de school in krijgt? Want onze docenten kennen al deze mogelijkheden niet, ze weten niet hoe ze de gereedschappen moeten gebruiken en dus ook niet hoe ze ze kunnen inzetten in de lessen.Tsja, en daar sta je dan met je enthousiaste verhaal. Want dat is inderdaad een probleem. Het verkennen van het web is mijn werk en mijn hobby en niet iedereen wil en kan daar evenveel tijd aan besteden als ik. En om onderwijs te vernieuwen met behulp van allerlei ict-tools, zul je toch behoorlijk op de hoogte moeten zijn van wat er is, en hoe het ingezet kan worden.
Maar toch denk ik dat er wel mogelijkheden zijn. Door gebruik te maken van de op de school aanwezige kennis en interesse. Want elke docent heeft zijn eigen sterke punten: de een weet alles van ict, een ander maakt geweldige toetsen, een derde verdiept zich in de didactiek van moderne vreemde talen, en de vierde weet alles over mediawijsheid. Alleen de uitwisseling van die kennis is op scholen vaak niet gestructureerd; vaak blijft het beperkt tot vrijblijvende uitwisseling tijdens pauzes of sectie- of afdelingsvergaderingen.
Ik leer zelf iedere dag door het schrijven in dit weblog. Het dwingt me om steeds op zoek te gaan naar nieuwe ontwikkelingen en vervolgens om ze te vertalen naar het onderwijs. Om te kunnen schrijven in mijn weblog lees ik veel weblogs van anderen, en via de commentaarfunctie van de weblogs denken we mee met elkaar, en zo komen we steeds verder op ons pad.
Binnen scholen zou je een soortgelijk proces kunnen vormgeven. Binnen een school zouden groepen van lerenden opgezet kunnen worden. Elke groep zou zich kunnen richten op één onderwerp. Natuurlijk moet dat onderwerp wel passen bij de visie van de school: het zou vreemd zijn als een groep zich zou gaan verdiepen in cognitivistisch onderwijs, terwijl de schoolvisie zich richt op constructivistisch onderwijs. Niet alleen zou zo'n groep best practices moeten ontwikkelen; ze zouden ook hun eigen best practices moeten slijten aan hun collega's. Om dat te kunnen doen moet je verder kijken dan je eigen lessen: wat je hebt geleerd voor jezelf moet je in een breder kader zetten zodat anderen er profijt van kunnen hebben. Learning communities sluiten aan bij wat docenten zijn: mensen die graag hun kennis delen met anderen.
Zo'n learning community zou op de een of andere manier gefaciliteerd moeten worden door de school: in tijd of in mogelijkheden. Maar dat moet kunnen: op iedere school is budget voor nascholing. Geld dat nu naar externe partijen gaat, terwijl dezelfde kennis vaak ook op school aanwezig is. De keuze bij welke learning community een docent zich aansluit zou vrij moeten zijn. Maar het werk van zo'n community zou mijns inziens niet vrijblijvend moeten zijn. Er moeten (SMART) doelstellingen geformuleerd worden, en elke community zou ten minste één van de best practices van de andere communities in de eigen praktijk moeten testen. Handig: als het dan niet helemaal gaat zoals je wilt, dan heb je de experts direct bij de hand!
Helemaal mooi kan het worden als je bij die learning communities ook de leerlingen kunt betrekken. Want ook zij hebben hun eigen expertise. Niet alleen in het gebruik van digitale middelen, maar ook omdat ze vaak zelf goed weten hoe ze hun eigen onderwijs vorm willen geven.
Ik ben ervan overtuigd dat als een school de onderwijsvernieuwing op deze manier aanpakt, de ontwikkelingen op school organisch zullen zijn omdat ze van binnen uit komen. Door iedereen op de kwaliteiten aan te spreken, zijn de groeikansen groot. Door het proces te structureren zorg je ervoor dat de kansen in de praktijk uitgevoerd worden. En door de visie van de school als basis te nemen van het proces, zorg je ervoor dat alle kleine olievlekjes samen uiteindelijk tot één grote plas samenvloeien.
p.s. Ik realiseer me dat dit een riskante blogpost is. Ik ben immers één van die externe deskundigen.... Please, don't shoot the messenger ;-)
7 opmerkingen:
Je hebt gelijk, scholen moeten meer gebruik maken van de kennis die er al is. Dat gebeurt te weinig. En waarom? Misschien wel omdat leerkrachten te veel met zichzelf (eigen klas) bezig zijn, te eigenwijs zijn, management gelooft niet in kunnen eigen personeel. Zeg het maar.
Ik denk wel dat leraren meer moeten leren als team te werken en dat gebeurt te weinig omdat men dat niet gewend is in het onderwijs.
Volgens mij blijven externe experts altijd belangrijk, al is het maar om een voorzet te geven.
@Kaj,
Ja, ik denk dat er veel wijsheid verborgen zit in scholen. Ik beluister vaak geweldige ideeën en zie prachtige projecten. Maar vaak is het versnipperd, en blijft het bij privé-activiteiten, die een stille dood sterven als de betreffende docent vertrekt of een andere taak krijgt. Volgens mij is het belangrijk dat scholen een goede visie ontwikkelen en zorgen dat ze projecten faciliteren die passen binnen die visie. Overigens: ik ben niet echt bang hoor dat specialisten niet meer nodig zijn. Ik vind het vooral een uitdaging als scholen zelf hun expertise benutten. Dat betekent dat ik zelf weer andere terreinen moet ontginnen en dat is natuurlijk alleen maar leuk!
Maar waarom geven scholen dan mensen niet die verantwoordelijkheid? Waarom faciliteren ze dat dan niet?
Dat zijn vragen die ik niet snap. Misschien toch wel een bepaalde mentaliteit dat onderwijzers het meer voor zichzelf doen? Dus voor hun eigen klasje? De managers zijn vaak oud leerkrachten, misschien moeten daar eens mensen uit een andere bedrijfstak gezet worden.
Volgens mij is het een wat versnipperd verhaal maar dit waren zinnen die bij me opkwamen.
Ik ben gaan webloggen om juist mijn drang om iets met ict en onderwijs te gaan doen te bevredigen. Want op school komt dat er niet van. Ik beleef dat zelf ook wat jij zegt over goede ideeen bij mensen maar daar blijft het dan ook bij. Er gebeurt niks mee.
Ps. Ik heb nog een leuke link voor je: http://www.yoyogames.com/gamemaker/
@Kaj,
Ik denk dat veel ideeën van docenten/leerkrachten verborgen blijven voor de directies. Docenten vertellen niet altijd over hun dromen, en directies vragen er niet naar. Dat gebeurt volgens mij wel als directies een duidelijke visie hebben bij onderwijs: wat wil je leidend maken op school? Pas als dat duidelijk is en bekend bij iedereen, kunnen directies vragen aan docenten welke activiteiten passen bij die visie, en kunnen docenten hun eigen ideeën leggen naast de wensen van de directie. Maar nogmaals: dan moet die visie wel helder zijn en geen (in mijn ogen) loze kreet als "de leerling staat centraal". Want wat betekent dat? Mag de leerling dan zelf de lesstof bepalen, bepalen hoe die denkt de leerdoelen te verwezenlijken of betekent het dat de school bepaalt wat voor de leerling de beste aanpak is? Een onderwijsvisie bepalen is absoluut niet makkelijk, maar volgens mij wel voorwaardelijk voor het succes van een school.
Wat betreft YoYoGames en Game Maker: die ken ik wel. Ik heb met de maker van Game Maker samengewerkt bij de opzet van de wedstrijd Make-a-Game. Prachtige software, Game Maker. Heb jij er (met je leerlingen) mee gewerkt?
@Margreet,
Bij osn op school is er naar mijn idee geen duidelijk visie tav ict en het onderwijs. In ieder geval niet tav de leerlingen met hun autisme en de inzet van ict om het leren gemakkelijker te maken.
Dat is ook een reden waarom ik bijvoorbeeld niks doe mwt zulke links als van gamemaker. Er gaat veel tijd in zitten om al die leuke zaken te doen en er is te weinig aansluiting van andere mensen.
Misschien moet ik ook maar eens kijken naar mijn eigen visie en wat ik dan wel in de klas wil met ict. Ik zie vaak door de bomen het bos niet meer omdat er zoveel leuke dingen zijn om te doen.
Grappig, Margreet, hoe jouw post past binnen de discussie die door Wilfred is gestart: waarom bloggen juffen (niet)?
Jij gaat uit van de noodzaak social software te gebruiken. En daar wil je tijd en prioriteit voor. Volgens mij leg je daarmee de vinger op de zere plaats.
Kennis delen en je eigen leren zichtbaar maken is in het onderwijs geen 'core business', en dat wordt het ook niet als het in je eigen tijd moet, naast voorbereiden, nakijken, handelingsplannen schrijven: dingen die allemaal wel raken aan de leswerkelijkheid van alledag.
@Elke,
Ik denk dat dat inderdaad een probleem is, dat kennis delen en je eigen leren zichtbaar maken niet als 'core business' wordt bestempeld. Wel vreemd natuurlijk: een commercieel bedrijf dat zich niet vernieuwt is vaak ten dode opgeschreven. Ik denk dat zelf leren en dat leren zichtbaar en overdraagbaar maken erg belangrijk is. Maar ik ben het helemaal met je eens dat op scholen daar geen prioriteit aan gegeven wordt. En ik vermoed dat dat wordt veroorzaakt door het feit dat op veel scholen een uitgewerkte en breed gedragen onderwijsvisie (met daarbinnen een hoofdstuk over ict en onderwijs) ontbreekt. Ik schrok toen ik vandaag in de 4 in balans monitor van 2007 las dat ruim de helft van de leraren in het basisonderwijs en 70% in het voortgezet onderwijs grote behoefte heeft aan een schoolmanagement dat samen met het team een breed gedragen visie voor het gebruik van ict binnen hun school ontwikkeld. Directies denken overigens soms dat dat er wel is, maar blijkbaar wordt die visie dan niet gedeeld door de docenten. Op die basis is het risico volgens mij groot dat er niet structureel tijd en geld wordt vrijgemaakt om te vernieuwen en te ontwikkelen. En dus ook niet om die ontwikkelingen zichtbaar te maken en te delen. Gelukkig zijn er wel mensen zoals jij die zelf tijd willen investeren en zo een heleboel anderen, binnen en buiten de school, blij maken met hun kennis!
Een reactie posten