Weblogs voor het onderwijs

Weblogs in het onderwijs: er is al veel over gezegd. Je kunt ze gebruiken om opdrachten te geven, je kunt ze gebruiken om opdrachten uit te werken en je kunt ze gebruiken als portfolio. Maar als ik kijk naar hoe ik zelf mijn weblog gebruik dan is dat vooral als reflectie-instrument en om van anderen te leren. Daarnaast lees ik weblogs van anderen en reageer waar mogelijk en waar dat (in mijn optiek) zinvol is.

Om te beginnen met het eerste: een weblog als reflectie-instrument. Het schrijven in mijn weblog kost me behoorlijk wat tijd. Niet zozeer omdat ik op zoek moet gaan naar onderwerpen die ik hier met anderen wil delen, maar omdat ik me vóór het schrijven van een post afvraag hoe de kennis die ik heb opgedaan in een bredere context kan plaatsen of generiek kan maken zodat anderen daar wat aan hebben. Dat betekent enerzijds dat ik bij wat ik heb geleerd linkjes en verwijzingen zoek naar informatie op het web, maar ook dat ik verbanden leg en zo mijn eigen kennis opbouw.

Het lezen in en reageren op weblogs van anderen levert me een soortgelijk resultaat. Lezen alleen is leuk, maar de kennis die ik op die manier opdoe zakt redelijk snel weg. Maar door op de posts van anderen te reageren moet ik de door hen verschafte integratie niet alleen begrijpen: ik moet die ook in een andere/bredere context plaatsen van waaruit ik kan reflecteren op wat geschreven is. Ook dat is volgens mij een heel intensieve manier van leren.

Wat een weblog anders maakt dan een reactie van een docent is dat het een open instrument is. Niet alleen de docent kan reageren: een weblog staat open voor de hele internetgemeenschap. Natuurlijk kun je daarop een uitzondering maken, maar ik denk dat je daarmee kansen mist. Ik heb een aantal wedstrijden mogen coördineren in het verleden en ik heb daarbij talloze malen gehoord van leerlingen dat ze het jury-oordeel zo spannend en belangrijk vonden. Van je docent verwacht je dat hij reflecteert en je weet als leerling meestal wel ongeveer welk commentaar je van je eigen docent kunt verwachten. Van 'vreemden' (een jury of onbekende mensen die jouw weblog op internet lezen) weet je dat niet tevoren. Je stelt je daarmee voor mijn gevoel heel kwetsbaar op. Mijn ervaring is overigens dat webloggers onder elkaar zich daar ook van bewust zijn: er wordt over het algemeen heel zorgvuldig gereageerd op elkaars blogjes. En ook dat vind ik weer een belangrijk leerpunt: hoe kun je opbouwende kritiek geven op anderen en hoe neem je zelf kritiek in ontvangst en hoe reageer je daarop?

Ik zou het een boeiend experiment vinden als een school ertoe over zou gaan om het gebruik van een weblog centraal te stellen in het onderwijs. Ik stel me daar dan bij voor dat leerlingen met enige regelmaat daarin moeten vertellen wat ze in een bepaalde periode hebben geleerd. Dat mag iets zijn van school; het mag ook iets zijn wat daarbuiten valt. Ook docenten zou ik vragen om te schrijven in het weblog want het is natuurlijk prachtig als op een school iedereen van iedereen kan leren. Ook zou ik zowel leerlingen als docenten willen vragen om regelmatig te reflecteren op wat de anderen schrijven. En ook hier geldt: docenten mogen reageren op elkaars posts en op die van de leerlingen; leerlingen mogen reageren op wat docenten schrijven en natuurlijk ook op elkaar. Ik vermoed dat het teveel zou zijn als je van iedereen verwacht dat hij de posts van iedereen leest dus je zult grenzen moeten stellen. Ik denk dat het handig is als je de blogposts per klas, onderwijsniveau of combinatie van deze 2 samenpakt (docenten en leerlingen), maar dat zou je in de praktijk moeten ervaren.

Ik gok dat deze manier van 'weblogleren' leidt tot verdieping en intensivering van het onderwijs!