In het blad OnderwijsInnovatie van afgelopen maart stond een boeiend artikel over informatievaardigheden. Twee onderwijsmethodes waarbij werd geleerd om internetinformatie te beoordelen werden vergeleken. Bij de ene onderwijsmethode lag de focus op het proces van informatieproblemen oplossen (waarbij de leerlingen stap voor stap door het proces werden geloodst); bij de andere methode werden de gebruikte websites besproken en beoordeeld door de leerlingen een mindmap te laten maken. Beide lesmethodes bleken rendement te hebben: leerlingen waren naderhand beter in staat zoekresultaten, informatie en websites te beoordelen.Deze uitkomsten verbaasden mij niet: toen ik nog mediathecaris was heb ik vaak genoeg leerlingen zien worstelen met het zoeken en beoordelen van informatie en met een paar tips konden ze vaak al een eind op weg geholpen worden. Maar, stelde het artikel, de vooruitgang die werd geboekt met beide lessenseries was niet optimaal: die kon nog wel verbeterd worden. Het artikel besloot dan ook met een aantal do's en don'ts voor docenten die met hun leerlingen aan de slag willen met informatievaardigheden. Hierbij een samenvatting van de aanbevelingen met daarbij mijn bedenkingen en opmerkingen:
- Leerlingen extrinsiek motiveren. Leerlingen zien vaak niet de noodzaak van het aanleren van informatievaardigheden. Vaak denken ze dat ze die vaardigheid al wel beheersen. In het artikel wordt daarom gesteld dat het geven van een cijfer een belangrijke stimulans kan zijn. Ik voeg daar graag aan toe dat het belangrijk is dat leerlingen een keer ervaren dat hun eigen vaardigheden op dit terrein tekort schieten. Wie één keer goed de mist in is gegaan doordat hij zijn werkstuk baseerde op onjuiste informatie zal zeker gemotiveerd zijn om een volgende keer niet in dezelfde kuil te vallen;
- Gebruik gehele taken. In het artikel wordt het advies gegeven om de leerlingen elke keer alle stappen van het informatieproces te laten doorlopen en af te laten ronden met een eindproduct. Met dit advies ben ik het maar gedeeltelijk eens: ik denk namelijk dat het niet altijd haalbaar is om dat te doen en dat soms volstaan kan worden met het doorlopen van een deel van het proces. Je kunt het proces ook opdelen in deeltaken en die door verschillende groepen leerlingen laten uitvoeren of opdrachten geven waarbij stappen door de docent worden ingevuld. Wel zal m.i. elke taak afgerond moeten worden met een bruikbaar eindproduct. Dat hoeft niet altijd een website te zijn: een lijst met gezamenlijk gevonden en beoordeelde favorieten voor een bepaald kan voor leerlingen veel waarde hebben voor de rest van hun (school-)loopbaan.
- Neem de tijd voor discussies en evaluaties;
- Gebruik niet alleen maar internet. Teveel bezig zijn met internet zorgt, volgens het artikel, voor een overkill bij de leerlingen en een daling in hun motivatie. Dat lijkt me een waarheid als een koe: dat geldt voor alles waar 'te' voor staat. De schrijvers van het artikel geven het advies om internetopdrachten af te wisselen met andere opdrachten zoals het schrijven van een samenvatting. Ik zou daaraan willen toevoegen: er zijn meer bronnen dan alleen internet. En daarbij denk ik niet alleen aan boeken, maar ook aan musea en archieven en allerlei organisaties en experts. Immers, dankzij internet is het heel makkelijk geworden om hen te raadplegen;
- Neem niet teveel nieuwe dingen tegelijk: om leerlingen het proces ben het beoordelen en presenteren van informatie goed te kunnen laten doorlopen moeten ze over een aantal basisvaardigheden beschikken, zoals bijvoorbeeld het kunnen schrijven van een artikel. Dit advies loopt volgens mij parallel aan het advies om altijd alleen maar gehele taken te geven aan de leerlingen (advies 2). Volgens mij is het vooral belangrijk om leerlingen betekenisvolle opdrachten te geven, en tegelijkertijd duidelijk te maken op welke criteria hun werk beoordeeld worden. Als het belangrijk is dat leerlingen een goed lopend artikel schrijven, dan moet de beoordeling vooral op dat punt gebeuren. Is het daarentegen vooral belangrijk dat leerlingen informatie leren beoordelen, dan moet gekeken worden welke betekenisvolle taak daaraan gekoppeld kan worden en dan is het logisch dat het werk van de leerlingen vooral op dat punt focust;
- Doe het niet alleen: informatievaardigheden moeten door alle vakken en alle niveaus van de schoolloopbaan aangeleerd worden. Met dit advies ben ik het voor 100% eens: vaardigheden leer je niet door een boekje te bestuderen en ook niet door ze één keer in de praktijk toe te passen. Vaardigheden krijg je alleen onder de knie door te steeds opnieuw weer te oefenen, in steeds andere situaties. En, voeg ik daar nog aan toe: informatievaardigheden gaan niet alleen over websites, maar ook over weblogs. En ook over films en foto's en natuurlijk ook games!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten