Cijfers geven is al jaren een punt van discussie. Moeten er beoordeeld worden of niet, en als we beoordelen doen we dat dan met woorden (voldoende, onvoldoende) of met cijfers? Hanteren we bij cijfers een 10-puntsschaal of liever een 5-puntsschaal? Hoe ronden we af?Ik ben zelf geen fan van cijfers omdat het zo slecht weergeeft wat een leerling niet kan en al helemaal niet wat hij wel kan. Maar ik kan me wel goed voorstellen dat een rapportage in woorden niet altijd haalbaar en soms ook niet wenselijk is omdat woorden soms nog minder vertellen dan cijfers.
Ik denk dat het wel goed is om prestaties van leerlingen op de een of andere manier te beoordelen. Maar ik wil er hier een lans voor breken om niet alleen cijfers te geven voor wat een leerling op dat moment presteert op een bepaald vakgebied (zoals gebeurt bij een repetitie of overhoring), maar om ook de progressie van de leerling in een cijfer vast te leggen.
Een voorbeeld. Een basisschoolleerling is slecht in rekenen. Hij doet vreselijk zijn best maar het lukt hem maar niet om de rijtjes met sommen foutloos te maken. Hij boekt weliswaar vooruitgang maar zijn klasgenoten doen dat ook. Hij blijft daarom achterstand houden: hij scoort steevast lager dan zijn klasgenoten. Na verloop van tijd zal deze leerling waarschijnlijk de moed opgeven. Hij realiseert zich dat hij de achterstand toch niet kan inhalen: rekenen is nu eenmaal niet zijn ding. Jammer: want hij gaat wel vooruit, al is het wat langzamer dan zijn klasgenoten.
Door deze leerling - naast of in plaats van het gewone cijfer - een cijfer te geven voor de vooruitgang kun je hem stimuleren om op zijn eigen niveau door te zetten en steeds de eigen prestaties te verbeteren.
Een ander voorbeeld over rapportcijfers.
Leerling x scoort voor wiskunde al tijden gemiddeld een 3 en ook zijn eerste rapport in het nieuwe jaar prijkt een rode 3. Hij wil graag overgaan, maar realiseert zich dat hij weinig kans maakt dat om binnen een jaar tot een voldoende te komen. Door een cijfer te geven waarin de vooruitgang tot uitdrukking wordt gebracht en dit cijfer mee te laten tellen bij de eindbeoordeling zal x meer gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan. Leerling y haalt meestal een 7. Ook zijn motivatie om te presteren is beperkt. Hij heeft voldoende reserves om ook met weinig inspanning over te gaan. Ook door zijn docenten wordt hij weinig gestimuleerd: een 7 is immers ruim voldoende en daar zijn ze tevreden mee. X zal vermoedelijk meer gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan als hij zijn eindresultaat niet alleen afhangt van wat hij kan, maar ook van de progressie die hij boekt.
De praktijk op veel scholen is helaas vaak andersom. Vaak wordt het eindcijfer bepaald door het gemiddelde van de rapportcijfers van de trimesters, waarbij eventueel een weging wordt toegepast: het eerste cijfer weegt het minst zwaar en het laatste cijfer telt extra mee. Op die manier wordt niet de vooruitgang gewaardeerd, maar wordt de leerling afgerekend op het feit dat hij in het begin van het jaar slecht presteerde. Zo kan een leerling die achtereenvolgens een 3, een 4, een 5 en ten slotte een 6 scoorde uiteindelijk toch een onvoldoende krijgen op zijn rapport. Dat lijkt me heel frusterend: je hebt het hele jaar er hard aan getrokken om je cijfer te verbeteren en je eindigt met een onvoldoende. Zou het niet eerlijker zijn als we in de uiteindelijke beoordeling mee kunnen tellen als een leerling zijn eigen prestatie consequent verbeterd heeft?
5 opmerkingen:
Grappig, een discussie met soortgelijke overwegingen hebben wij toevallig deze week binnen ons leerkrachtenteam gevoerd m.b.t. de cijfers van rekenen.
Ik snap de nadelen van cijfers geven. Maar als je dat dus niet wilt, wat dan wel? Hoe ziet dat er concreet uit? En hoe zorg je ervoor dat ouders en de omgeving van de leerling het ook meteen op waarde weten te schatten?
@rboers,
Ik kan me indenken dat het een lastige discussie was. Cijfers geven heeft natuurlijk ook voordelen: het gaat snel en het is duidelijk. Er zijn ook scholen die beschrijvende rapporten maken. Daarin staat omschreven wat kinderen wel en wat ze niet kunnen. Dat kost wel veel tijd maar het biedt ook mogelijkheden om wat meer gedetailleerd in te gaan op wat het kind kan en niet kan, waar het beter in is geworden en waarin niet. Je zou ook nog met grafieken of gekleurde lijnen kunnen werken waarbij je in één lijn aangeeft waar het kind nu is en waar het de vorige keer was (en dus ook wat de vooruitgang is). Welk systeem je ook gebruikt: ik vind het belangrijk dat elk kind gestimuleerd wordt om zichzelf te verbeteren. Cijfers moeten geen afrekensysteem zijn, maar een stimulans om je verder te ontwikkelen!
Interessant idee om de mate van vooruitgang inzichtelijk te maken voor leerlingen, docenten en ouders. Zeker op de basisschool.
Op de middelbare school werk je toe naar een diploma met een bepaalde waarde. Het diploma vertelt dat je een bepaald niveau aan kennis en vaardigheden hebt bereikt. Daarbij kan het ervaren van vooruitgang zeker een stimulans zijn, maar uiteindelijk moet er beoordeeld worden of je het vereiste niveau gehaald hebt.
@Sjunier,
Natuurlijk moet ook duidelijk zijn wat op een bepaald moment de kennis is van een leerling t.o.v. andere leerlingen. Dat is natuurlijk vooral het geval als een leerling overstapt naar een andere onderwijsinstelling. Ik vind dan ook niet dat er alleen een cijfer moet zijn dat aangeeft of een leerling vooruit is gegaan of niet, maar wel dat de progressie op de één of andere manier zichtbaar gemaakt moet worden. Ik kan me indenken dat het ook voor bijvoorbeeld een hoger onderwijsinstelling interessant is om te weten of een leerling het laatste schooljaar veel vooruit is gegaan en op die manier de eindstreep heeft behaald, of dat het resultaat al een aantal jaren hetzelfde is.
Dit is inderdaad een interessante discussie, die uiteindelijk neerkomt op wat je doel is met het onderwijs en met leren. In mijn optiek vooral het stimuleren van de ontwikkeling van de individuele student/leerling/cursist. De reden om met cijfers te werken is omdat er meer belang wordt gehecht aan een vermeende "objectieve" vergelijking tussen personen dan aan de individuele ontwikkeling. Ik vind het idee van Margreet om in ieder geval deels de eigen ontwikkeling mee te nemen zeer interessant. Ik zou zelf nog wel verder willen gaan en daar juist de nadruk op leggen. Uiteindelijk kan (en moet) iedereen in deze maatschappij het steentje bijdragen dat hij of zij kan. Laten we vooral naar de individuele kwaliteit kijken van onze studenten/leerlingen/cursisten en proberen deze zo goed mogelijk te benutten in de maatschappij. We hebben iedereen nodig!
Een reactie posten