donderdag 7 oktober 2010

De angst om maximaal te waarderen

Door: Martijn van den Berg
In het onderwijs willen we graag de prestatie van leerlingen in schaal zetten door middel van cijfers. Er zijn veel verschillende schalen in cijfers, de bekendste in Nederland toch wel de schaal van 1 tot 10. Hier gold vroeger bij sommige scholen dat een 10 voor god was, een 9 voor de koningin en een 8 voor de meester, betekenende dat je dus maximaal een 7,9 kon halen. Alhoewel overdreven en achterhaald, komt de maximale waardering nog zelden voor.

Een toets zonder fouten is een 10 waard, dat is waar. Hier kan je ook niets tegenin brengen qua kritiek. Maar als het wat abstracter wordt zoals met schrijfwerk of opdrachten wordt het allemaal anders. Een mooi voorbeeldje op mijn school zijn de zogenaamde participatiepunten. Docenten krijgen opeens vijf punten per les in de hand geduwd. Deze worden uitgereikt naar hoeveel leerlingen meedoen met de les. Meestal worden er maar vier punten uitgereikt, als al het mogelijke gedaan wordt. Redenen hiervoor zijn: "Als je alle punten krijgt, ga je volgende keer niet je best doen" of "je moet compleet nieuwe dingen meebrengen om zo hoog te scoren".

Dit kan zeer frustrerend zijn voor mensen die voor het hoogste aantal punten gaan. Wat verwachten docenten nu eigenlijk van studenten? Dat ze dingen maken die beter zijn dan de docent en lesmateriaal blijven aandragen? Of meer dat ze gewoon altijd netjes op tijd zijn, het huiswerk af hebben en meedoen met de les?

Soms is veel punten geven juist een reden tot motivatie. Als iemand keihard gewerkt heeft mag deze ook beloond worden, zodat deze volgende keer weer hard gaat werken. Wordt iemand die keihard gewerkt heeft niet genoeg beloond, dan kan dit een reden zijn om de volgende keer veel minder werk te leveren.

Belangrijk naar mijn mening is op een rijtje hebben wat je van je studenten verwacht en ook concreet zeggen hoe men de maximale punten verdient. En dit is helaas iets dat mist op sommige scholen.

3 opmerkingen:

Erwin de Beer zei

Bij het geven van cijfers is de vertaling naar woorden misschien verhelderend:

6 = voldoende
7 = ruim voldoende
8 = goed
9 = zeer goed
10 = uitmuntend

En uitmuntend is volgens mij wat anders dan foutloos. Dus waarom zou je die 10 niet geven als je vindt dat een opdracht uitmuntend is uitgevoerd?

janien zei

Volkomen gelijk, Martijn! Als het goed is, is het goed, en dan wil(de) ik dat waarderen (of gewaardeerd zien) met een mooi cijfer. Als leraar in het middelbaar was schaal van 1 tot 10 was me daarbij het liefst. Eenvoudig en duidelijk.

In terugblik op mijn onderwijspraktijk. Heel dikwijls heb ik met veel bewonderend genoegen werk 'van langere adem' van mijn leerlingen beoordeeld met een hoog cijfer , een 9, een 10: puike realisaties waaraan je kon zien dat er hard en met overgave aan was gewerkt, dat er vooruitgang was geboekt. Ook al was er dan hier en daar een haakje los (wat is leren? wie is zonder onvolkomenheden?) dan heb ik dat altijd wel in woorden 'bijgestuurd', maar kon ik het niet over mijn hart krijgen om aan de goede punten te gaan fruniken.

De laatste alinea van je blogpost: ook die onderschrijf ik, die vind ik heel belangrijk, om niet te zeggen, dat dit de eerste plicht van de beoordelaar is: de leerling/student/... moet weten waar hij/zij aan toe is, wat de beoordelingscriteria van elke opdracht zijn, hoe de puntenverdeling is, en dus wat de 'sancties' zijn als hij/zij daaraan niet beantwoordt.

In hun middelbareschooltijd (en dat is wel behoorlijk lang geleden)heb ik mijn kinderen dikwijls moeten steunen en door hun ontgoocheling heen helpen als ze hoogstens een 6 of in het beste geval een 7 op 10 konden halen voor vele uren of dagen werk dat best wel mocht gezien worden. Ik heb me als ouder echter nooit willen moeien met de methodes en criteria van hun docenten, uit respect voor hun 'systeem' en didactische aanpak. De prestatiegerichtheid van sommige leraren was wel ongemeen hard, en schreeuwde om steun en aanmoediging van het thuisfront. Leren mag geen 'vechten tegen de bierkaai' van een 'regime' worden dat 'streng' associeert met een laag cijfer.

Er was zelfs een leraar die nooit meer dan een 5 op 10 toekende: een 6 was voor de 'genieën' in zijn klassen. Zo'n docent zal je maar 'overkomen' ... Je moet hem maar proberen te 'overleven'!?

Martijn van den Berg zei

Dank voor de reacties!

Vervelende docenten bestaan. Ik heb ervaringen gehad met leerlingen die huilend de klas uit zijn gegaan omdat ze zich zo ondergewaardeerd voelden voor het werk dat ze gedaan hadden. Ongelofelijk dat sommige docenten er zo een rare strategie op na houden!