maandag 8 november 2010

ICT-beurzen: teveel van het goede?

In de LinkedIn-groep 2.0 is een discussie gaande over ict-beurzen. Menno Van Hasselt stelde daar 8 maanden geleden de vraag wat de toegevoegde waarde is van de overkill aan ICT-beurzen in het onderwijs. Menno stelt dat het hem opvalt dat de meeste bedrijven op ict-beurzen niets met onderwijs te maken hebben. Ze bieden oplossingen voor het administratieve proces of de infrastructuur maar niet voor het primaire proces. Hij zegt dat het zou helpen wanneer we in Nederland één beurs organiseren waar de onderwijsbehoefte van een kind of de didactische behoefte van de leerkracht centraal staat en niet de technische oplossingsmogelijkheden.

Op de vraag van Menno zijn in de afgelopen 8 maanden meer dan 120 reacties binnengekomen en inmiddels staan we aan het begin van een nieuwe reeks onderwijsbeurzen en conferenties: De Onderwijsdagen, de i&i conferentie, in januari de NOT: we kunnen de komende maanden weer terecht op allerlei plekken.

De meeste mensen die reageren zijn het van harte eens met Menno:
  • er zijn teveel beurzen; het zou beter zijn als congresorganisatoren hun krachten bundelen en één grote beurs zouden aanbieden,
  • we bereiken alleen de ict-coördinatoren en ICT&O-medewerkers,
  • voor standhouders is het kostbaar om op zoveel beurzen te staan en voor de bezoekers is het moeilijk om een keuze te maken omdat er beperkt tijd en geld beschikbaar is voor dit soort zaken,
  • er is vooral aandacht voor techniek en niet voor didactiek,
  • docenten hebben helemaal geen tijd om beurzen te bezoeken.
Ik volg de discussie nu al een tijdje en vraag me af of we het nu allemaal echt zo verkeerd doen. Ook ik vind het moeilijk om keuzes te maken omdat er zoveel is en omdat alles geld kost en ook ik mis de docenten op de conferenties. Is de oplossing om - zoals door sommigen wordt geadviseerd - één grote conferentie te organiseren waarin vooral aandacht wordt besteed aan didactiek?

Daar heb ik mijn twijfels bij. Om te beginnen vind ik diversiteit belangrijk: alhoewel er tussen de verschillende beurzen duidelijk overlap is, zijn er ook altijd verschillen: in onderwerpen, de manier waarop die onderwerpen aangeboden worden en natuurlijk ook in locatie, tijdstip en en duur van de conferentie. Uit het feit dat alle beurzen naast elkaar kunnen bestaan (en dus blijkbaar voldoende bezoekers trekken om de kosten tegen de baten weg te kunnen strepen), trek ik de conclusie dat het grote aanbod voldoet aan een behoefte. Als wij als bezoekers niet zouden komen, dan zouden er pas een aantal beurzen minder zijn. Idem geldt voor standhouders: het is niet verplicht om te komen, maar omdat er blijkbaar voldoende bezoekers zijn, is het voor hen interessant om op die beurzen te komen. Vergelijk het met winkels: zouden we het fijn vinden als we in de toekomst alleen nog maar eten kunnen halen bij Albert Heijn, kleding bij C&A en auto's bij de Opelfabrieken? Dat lijkt me geen prettig vooruitzicht.

De bezoekers van de beurzen zijn bijna altijd mensen die zich bezighouden met ICT in het onderwijs: ICT&O-medewerkers en ict-coördinatoren, beleidsmedewerkers met ICT in hun portefeuille. Dat vind ik niet vreemd. ICT en onderwijsbeurzen worden als regel georganiseerd door mensen die zich vanuit hun ICT-expertise bezighouden met onderwijs. Hun netwerk bestaat uit andere ICT-en-onderwijsexperts, en niet uit docenten. Als zij een conferentie willen organiseren voor docenten, dan zullen ze daarvoor een beroep moeten doen op andere netwerken en duidelijk moeten maken waarom gebruik van ICT voorwaarde is voor goed onderwijs. Ik ben bang dat we daarin falen: het is ons nog altijd niet gelukt om die noodzaak goed over te brengen. Niet voor niets hangt Kennisnet - terecht - aan de bel bij de overheid dat het gebruik van ICT in het onderwijs versneld moet worden: dat proces verloopt te langzaam om onze plannen om Nederland neer te zetten als kennismaatschappij te kunnen realiseren. Ook op de werkvloer kost het ons moeite om de docent te overtuigen dat hij ICT moet inzetten: het is een probleem dat (bijna) iedere ict-coördinator/ICT&O-medewerker zal herkennen. Trainingen, bijscholingsdagen die door ons georganiseerd worden op onderwijsinstellingen worden soms alleen bezocht omdat ze verplicht worden gesteld: als die stok achter de deur verdwijnt, blijkt de behoefte aan deze professionaliseringsactiviteiten van de school soms te verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Dat het organisatoren van congressen en beurzen niet lukt om massaal docenten naar deze evenementen te laten komen, is dan ook niet iets wat we hen kunnen verwijten: het is een probleem dat op heel veel plaatsen speelt. En niet alleen m.b.t. ICT: ik heb ook onderwijsonderzoekers wel horen klagen dat ze er niet in slagen om met de vruchten van hun werk de docent te bereiken. Op de één of andere manier lijkt ons aanbod niet goed aan te sluiten op de vraag van de docenten.

Om docenten te kunnen bereiken moeten we volgens mij eerst hun vraag kennen: wat zijn de problemen waar docenten voor staan? Welke problemen willen zij oplossen, waar lopen ze tegenaan in hun dagelijkse lespraktijk? Ik verwacht antwoorden als:
  • hoe kan ik ervoor zorgen dat ik minder tijd kwijt ben aan nakijken?
  • waar vind ik snel bruikbaar oefenmateriaal?
  • hoe kan ik mijn leerlingen/studenten actiever laten deelnemen aan de les?
  • hoe zorg ik ervoor dat leerlingen/studenten hun werk beter plannen?
Maar misschien heb ik dat helemaal mis en staan andere vragen bij docenten op de eerste plaats. Een onderzoek zou helderheid moeten verschaffen.

Ik denk dat docenten het antwoord op hun vragen vaak niet direct zullen zoeken in ICT. Waarschijnlijk hebben ze gelijk en zijn er (ook) andere manieren om hun problemen op te lossen. Om antwoord te kunnen geven op de vraag van de docent moeten we - denk ik - onze ICT-bril afzetten en niet alleen kijken naar hoe je die problemen kunt oplossen met ICT, maar met een veelheid aan middelen en manieren. Een andere didactiek, andere leermiddelen, een andere schoolorganisatie: er is meer dan ICT om een docent terzijde te staan.

Het lijkt mij geweldig om een beurs te organiseren voor docenten die helemaal uitgaat van de vragen die docenten hebben, en waar we met didactici, psychologen, organisatiedeskundigen, lifehackers, neuropsychologen onderwijsonderzoekers enz. ingaan op de vragen die naar voren zijn gekomen uit onderzoek naar de behoeften van docenten. En zou het dan niet geweldig zijn als we de docenten niet alleen de tools kunnen aanbieden, maar ook de didactiek die het beste daarbij past, of een overzicht van welke tools passen bij welke leerstijlen, of hoe je de lessen die we leren uit onderwijsonderzoek kunt vormgeven met ICT? Ik ben ervan overtuigd dat ICT niet altijd het enige antwoord is op de vragen die leven bij docenten, maar dat het wel bijna altijd een bijdrage kan leveren aan de oplossing.

Ik durf te wedden dat als we op die manier een conferentie organiseren, heel wat docenten zich zullen opgeven als bezoeker. Voor de docenten die zich niet van hun gewone taken vrij kunnen maken en niet fysiek aanwezig kunnen zijn, verzorgen wij als ICT'ers dat de inhoud van de beurs op een andere manier voor hen bereikbaar is. Dat moet voor ons toch geen probleem zijn, lijkt me ;-) Ik doe hierbij een oproep aan organisatoren van ICT en Onderwijsbeurzen om onderzoek te doen naar de behoeften van de docent, en dan vervolgens samen met anderen die zich bezig houden met het verbeteren van onderwijs één grote gezamenlijke beurs te organiseren.

En wat mij betreft houden we daarnaast onze eigen ICT&Onderwijsbeurzen want we moeten als ICT&O'ers zelf natuurlijk ook gevoed worden. Ik doe zelf in ieder geval elke keer weer heel wat inspiratie op: door de inhoud en de gesprekken met vakgenoten en bedrijven. Face-to-face contacten zijn belangrijk, naast alle digitale contacten. Al was het alleen maar om de inhoud van deze blogpost eens met anderen te bespreken. Nu alleen nog kiezen waar ik wel en waar ik niet naar toe ga ....... !


Afbeelding van Myles!, gepubliceerd onder CC-by-nc-sa.

11 opmerkingen:

Linette Eveleens zei

Wat een goede samenvatting van de discussie, een duidelijk verhaal en een mooie oplossing! Het moet inderdaad gaan over de problemen van docenten en hoe die het beste opgelost kunnen worden. In sommige gevallen is dat met behulp van ict maar dat hoeft lang niet altijd zo te zijn.

Unknown zei

Al lezend dacht ik: ja, je slaat de spijker op z'n kop met deze weergave van de discussie. Als ik naar mezelf kijk: ik kom van beurzen altijd terug boordevol inspiratie en ideeën, niet alleen op ICT gebied overigens, maar het is zo lastig om de vertaalslag naar de praktijk te maken. En heel veel mensen in het onderwijsveld zijn juist praktisch ingesteld.
Ik vermoed dan ook dat uitgaan van de vragen van leerkrachten maar ook remedial teachers en intern begeleiders, een beurs op zal leveren waar men niet alleen inspiratie op kan doen maar daarna in het werk ook mee aan de slag kan.

Iris zei

Vanuit het bedrijfsleven ben ik op zoek naar aansluiting bij onderwijsprogramma's. Via internet en IT oplossingen kunnen wij twee werelden dichter bij elkaar brengen. Via IT kunnen wij zorgen dat het bedrijfsleven gaat investeren in onderwijsprogramma's en kunnen wij het blikveld van het onderwijs meer naar buiten richten. Ik wil graag een pilot starten om met concrete tools en onderwijsinhoud (door onderwijskundigen, leerlingen, docenten, studenten, ouders, PABO studenten) echte stappen te zetten met ICT in onderwijs. Wie helpt mij?

m2cm zei

@Linette en @Brigit,
ICT zal niet altijd het hele antwoord zijn, maar ik denk dat het wel (bijna) altijd onderdeel is van het antwoord. Dat zie je ook in de maatschappij: de meeste mensen gebruiken geen ict omdat ze ict willen gebruiken, maar omdat ze dingen beter kunnen doen met ICT. Ik denk dus dat ook een onderwijsbeurs gevuld zal zijn met ICT, alleen de invalshoek is anders.

@Iris,
Ik denk dat je de blogpost anders interpreteert dan ik hem heb bedoeld. Ik geef hier juist aan dat we niet moeten denken vanuit de ICT maar vanuit het onderwijs. Jij wilt juist vanuit het bedrijfsleven kijken naar het onderwijs. Wat mij betreft is dat weer een heel andere, overigens even belangrijke, kant van ICT.

Als je plannen hebt, wil ik vanuit mijn expertise als ICT&O'er wel met je meedenken hoe het bedrijfsleven het onderwijs kan versterken met ICT. Daar liggen volgens mij zeker kansen, maar dat staat naast mijn betoog om een conferentie te organiseren voor het onderwijs vanuit de vraag van de docent.

Pascal zei

Waarom geen beurs met name ook een keer voor leerlingen (de eindgebruikers), en docenten, waarbij deskundigen op het snijvlak Onderwijs en ICT - en dan bedoel ik 'onafhankelijken' en geen leveranciers - als standhouder vanuit hun eigen expertise (onderwerp/thema,concept/context) de stands bemannen, in plaats van leveranciers?

m2cm zei

@Pascal,
Het is juist niet mijn bedoeling om ict te 'verkopen', maar om onderwijs te verkopen. Het lijkt mij een goed idee om bij de organisatie van zo'n onderwijsbeurs ook leerlingen te betrekken, omdat zij misschien/waarschijnlijk ook wel antwoorden kunnen geven op de vragen van docenten.

Profielensite Script Kopen zei

ICT Beurzen blijven toch wel interessant. Leuke bedrijven willen zich daar graag bewijzen, dat is het voordeel. Persoonlijke benadering!

m2cm zei

@Profielensite Script Kopen: daar ben ik het mee eens. De ICT-beurzen zijn voeding voor ict'ers en voor de docent die overweegt/besloten heeft ict in te gaan zetten in zijn lessen. Onderwijsbeurzen zijn er voor alle docenten.

Wytze Niezen zei

Helemaal eens. Werken vanuit de leraren! En dus..vanuit de kinderen. ICT moet je niet inzetten, ict mag je inzetten. Leraren moeten zelf ontdekken dat werken met ICT efficiënter en effectiever is. Hoe kan ik kinderen individueel benaderen (passend onderwijs)? Bij die vraag kan je niet meer om ICT heen. Ook organisatorisch valt er veel tijd te winnen wanneer je ICT middelen inzet. Stap 1 blijft toch bij de kinderen en je eigen klas!

Heino Logtenberg zei

Laat de markt zijn werking toch doen. Wees selectief waar je heen gaat, een OWD congres dit jaar met meer dan 1000 bezoekers is toch een goed teken?
Natuurlijk eens met werkvloer, leerlingen, studenten als uitgangspunt. Er moet veel meer aandacht komen voor de didactiek in (ICT) rijke leeromgevingen. En natuurlijk langdurig(er) onderzoek nar nut en efficiëntie van de ontwikkelde leeromgevingen. Niet te snel op alles inspringen. Ik schreef er al iets over op SURFspace een vaste koers, geeft iedereen houvast.

m2cm zei

@Heino,
Ik ben het met je eens dat de markt zijn werk moet doen: ik ben deze week op behoorlijk wat conferenties te vinden en ik ben er blij mee. Maar ik hoor vanuit de onderwijs-en-ict-hoek de vraag hoe ze docenten kunnen betrekken bij deze beurzen.

Maar in mijn blogpost geef ik de markt aan dat om docenten te bereiken geen onderwijs-en-ict-beurs georganiseerd moet worden, maar een onderwijsbeurs. Ter vergelijking: als je speelgoed wilt kopen ga je als regel naar een speelgoedwinkel en niet naar een legowinkel, een winkel voor k'nex, een winkel voor barbies, een winkel voor spellen. Er zijn natuurlijk wel mensen die dat doen, maar de massa gaat liever naar een plek waar ze alle verschillende soorten speelgoed in huis hebben. Ik denk dat docenten ook het liefst naar een beurs gaan waar ze veel informatie over onderwijs vinden. Dus niet alleen informatie over ICT en onderwijs, maar ook over onderwijs en breinontwikkeling, onderwijs en onderzoek enz.