Speels onderwijs

Vorige week vertelde ik over het onderzoek van Ryan, Scott Rigby en Przbylski en het artikel van David Shaffer over waarom mensen gamen leuk vinden, en het artikel van David Shaffer. Zij kwamen tot de conclusie dat het plezier in gaming berust op 3 peilers: autonomy, competence en (bij multiplayer online games) relatedness. Wat mij boeit is de vraag hoe je nu deze elementen zou kunnen inbouwen in het onderwijs, ook als je niet leert door gamen. Eén van de redenen waarom we in het onderwijs geïnteresseerd zijn in games is omdat we onze leerlingen graag willen motiveren. Als de aantrekkingskracht van gaming zit in de door Ryan, Scott Rigby en Przbylski genoemde elementen, dan zou door deze factoren in te bouwen in je lessen het onderwijs net zo aantrekkelijk kunnen maken als games.

Laten we de factoren eens stuk voor stuk bij de kop nemen. Bij online games speelt 'relatedness' een rol in de motivatie. De gamers voelen zich met elkaar verbonden: ze willen allemaal hetzelfde doel bereiken en op fora kun je zien hoe sterk ze elkaar daarbij ondersteunen. In het onderwijs wordt ook wel gewerkt met groepsopdrachten, maar niet altijd is er daarbij aandacht voor dat een goed eindresultaat alleen maar bereikt kan worden als de leden van de groep goed samenwerken. Wil je je leerlingen bij elkaar betrokken laten zijn, dan is het nodig dat afhankelijk zijn van elkaar. Interessant vind ik dat onderlinge afhankelijkheid ook basisvoorwaarde is voor samenwerkend leren.

Autonomie van de speler wordt in het spel vormgegeven door de speler zelf een strategie uit te laten stippelen. Keuzes zijn zelden helemaal fout: wel is de ene keuze beter dan de ander, of leidt sneller tot het gewenste resultaat. In het onderwijs is er vaak weinig sprake van keuze vrijheid: iedereen moet op dezelfde dag, met behulp van dezelfde methode aan de slag om hetzelfde resultaat te bereiken. Dat bepaalde resultaten behaald moeten worden is duidelijk, maar ik denk dat het wenselijk dat er meer mogelijkheden worden geboden om die resultaten te behalen. De ene leerling zal graag gebruik maken van de methode, een ander leert misschien liever door projecten te doen, en een derde doet het liefste zelf onderzoek. En niet iedereen heeft voor alles dezelfde hoeveelheid tijd nodig, of wil de studietijd op gelijke manier als de anderen in stukjes hakken. Het zou geweldig zijn als een leerling er zelf voor zou kunnen kiezen wanneer bepaalde vakken in het jaar gevolgd worden en of hij werkt in lesuren, blokuren en in trimesters of semesters of liever de stof verdeelt over het hele jaar.

Tot slot de factor competence. Leerlingen willen graag het gevoel hebben zich bepaalde kennis of vaardigheden eigen gemaakt te hebben. In het onderwijs wordt nog vaak ingezoomd op wat de leerling niet weet. Natuurlijk benadrukken we ook wel wat een leerling wel weet, maar lang niet altijd vertellen we er dan bij waarom het belangrijk is dat hij zich die kennis of vaardigheid eigen heeft gemaakt. Wat kun je eigenlijk met die kennis in het 'echte' leven, het leven dat zich afspeelt buiten school? Ik denk dat we onze leerlingen kunnen motiveren door ze vaker vertellen welke stappen ze al hebben gezet, en waarom die zinvol zijn. Een portfolio kan volgens mij in dat proces goede diensten bewijzen. Om dat te kunnen samenstellen moet je je bewust zijn van wat je hebt geleerd, en volgens mij vindt een leerling (en ik denk: iedereen) het heerlijk om te kunnen laten zien wat hij zich eigen heeft gemaakt.

Misschien hebben jullie nog veel meer tips om deze 'motivational pulls' in het onderwijs vorm te geven. Het zou leuk zijn als we in dit weblog met zijn allen kunnen brainstormen hoe we onderwijs ook zonder spellen 'speelser' kunnen maken!