Lessen om leerlingen mediawijs te maken

Door verschillende mensen werd ik gewezen op het feit dat in Wikiwijs materiaal te vinden is van het project "Mediawijsheid, een vak apart!" van Thorbecke Scholengemeenschap in Zwolle. Het is prachtig materiaal waarover ik hier graag meer vertel.

De Thorbecke Scholengemeenschap heeft in 2006/2007 ervoor gekozen om zich te profileren ten opzichte van andere scholen in de regio Zwolle o.a. door meer aandacht te besteden aan media. Dat hebben ze gedaan door een aparte leerlijn in te richten: moderne media. Leerlingen uit de onderbouw kunnen kiezen voor het profiel 'moderne media'. Er zijn overigens ook andere profielen waarvoor gekozen kan worden: sport, wetenschapsoriëntatie en technasium. Leerlingen die hebben gekozen voor het profiel moderne media houden zich gedurende 3 jaar 5 lesuren per week bezig met media.

De vragen die in de leerlijn aan de orde komen zijn:

• Van wie komt de boodschap? (productie)
• Hoe is het gemaakt? (technologie),
• Voor wie is het beeld gemaakt? (publiek),
• Wat is de boodschap? (beeldtaal),
• Wat is het doel van de boodschap? (categorie).

De leerlingen gaan praktisch aan de slag met media, maar ook reflectie is een belangrijk onderdeel van de leerlijn. Ook wordt aandacht besteed aan economie, bijvoorbeeld door het maken van een ondernemingsplan.

Overigens is het aanbieden van mediawijsheid als apart vak niet nieuw: al in 2006 schreef ik een aantal malen (o.a. hier en hier) over de Katholieke Scholengemeenschap in Etten-Leur die als cultuurprofielschool er ook voor heeft gekozen media-educatie als apart vak aan te bieden. Op de Thorbecke Scholengemeenschap wordt dat gedaan in de onderbouw; de KSE biedt het vak aan in de bovenbouw H/V.

Voor het praktische werken met media is een speciaal lab ingericht met o.a. een regie- en vergaderruimte, een montageruimte, een kleedkamer annex geluidscabine voor het inspreken van presentatieteksten en een opslagruimte voor opnameapparatuur: Studio 13. Voor het volgen van de leerlijn moderne media wordt aan de ouders een extra bijdrage gevraagd van € 175,00 per jaar (dus totaal € 525,00 voor de hele leerlijn).

Voor het project "Mediawijsheid, een vak apart!" heeft de Thorbecke Scholengemeenschap ontwikkeld:

1. een plan van aanpak voor de implementatie van mediawijsheid als apart vak in het curriculum,
2. een overzicht van eindtermen, passend binnen de kerndoelen vo, die in het vak Mediawijsheid gerealiseerd zouden moeten worden,
3. een concrete uitwerking van het vak Mediawijsheid. De in deze uitwerking genoemde lessen zijn goeddeels ook beschikbaar (al dan niet na een inlog via Entree):
   • lesmateriaal leerjaar 1,
   • lesmateriaal leerjaar 2,
   • lesmateriaal leerjaar 3.
     

De documenten genoemd bij 1, 2 en 3 zijn m.i. voor alle scholen belangrijke input kunnen geven bij het nadenken over hoe je mediawijsheid kunt vormgeven in het onderwijs, ook al zijn ze vooral bedoeld voor scholen die mediawijsheid als apart vak willen neerzetten. Het lesmateriaal dat online is gezet is in ieder geval bruikbaar voor iedereen die aandacht wil besteden aan mediawijsheid: als apart vak of geïntegreerd in de andere vakken.

Totaal is er voor ruim 210 lesuren aan materiaal te vinden, variërend van lessen over soaps tot lessen over documentaires, van een les over het maken van animaties tot praktische tips voor het maken van goede foto's, en van lessen over cyberpesten tot lessen over online identity. Prachtig materiaal allemaal, met handige handleidingen en tips. De praktische opdrachten kunnen heel goed gecombineerd worden met een opdracht voor een ander vak. Zo kan je leerlingen voor de beeldende vakken foto's laten maken over kunst in hun woonomgeving, voor natuurkunde een animatie over een natuurkundige wet, voor geschiedenis een documentaire over de historie van een gebouw of voor aardrijkskunde een soap over de aanleg van de NoordZuidlijn, de HSL-Oost of de Betuweroute.

Ik ben erg blij met alle inzichten en materialen van de Thorbecke Scholengemeenschap die ze via Wikiwijs met ons delen. Met gebruikmaking van dit materiaal maak je het jezelf gemakkelijker om een visie te ontwikkelen, keuzes te maken waar je je als school op het gebied van mediawijsheid verantwoordelijkheid wil nemen en waarvoor niet, hoe een leerlijn kan samenstellen op het gebied van mediawijsheid en welke materialen je daarvoor kan gebruiken. Daardoor kan je jezelf heel wat werk besparen!
Ik mis in de documentatie van de Thorbecke scholengemeenschap nog drie dingen.

Allereerst zou ik graag willen weten hoe mediawijsheid aan de orde komt bij leerlingen die gekozen hebben voor één van de andere profielen. Ik kan me niet voorstellen dat op een school waar - voor een deel van de leerlingen - media zo'n belangrijke rol spelen, dat onderwerp niet aan de orde komt in het curriculum van de andere profielen. Hoe pakken ze dat op bij Thorbecke?

Een ander ding waar ik graag meer over zou willen weten is hoe de activiteiten van de leerlingen beoordeeld worden? Worden ze zowel beoordeeld op kennis als vaardigheden en op attitude? En wordt ook echt gekeken naar de 'wijsheid' die leerlingen hebben opgedaan, met name de mate waarin de leerlingen werkelijk kunnen reflecteren op hun eigen of andermans mediagebruik?

Tot slot ben ik benieuwd hoe datgene wat geleerd wordt in de leerlijn mediawijsheid wordt toegepast in de andere vakken. Want dat die transfer niet vanzelfsprekend wordt gemaakt door leerlingen is bekend. We kennen allemaal de leerling die bij Duits zegt niet te weten wat een meewerkend voorwerp is terwijl dat begrip in het uur daarvoor bij het vak Nederlands besproken is, of de leerling die je met vragende ogen je aanstaart als hij bij economie een formule moet toepassen die behandeld is bij wiskunde. Voor mediawijsheid geldt hetzelfde: als wat je leert in het vak mediawijsheid vervolgens niet toegepast wordt in de andere vakken, is de kans groot dat de kennis geïsoleerd blijft waardoor die niet niet optimaal benut wordt en na verloop van tijd wegzakt. Ik hoop dat de Thorbecke Scholengemeenschap ook op dat gebied hun kennis met ons wil delen, want dat ze zich daarvan bewust zijn en hun best doen om de leerling die transfer te laten maken, daar twijfel ik niet aan!

Afbeelding van dfarrell07, gepubliceerd onder CC-by-sa.