Vier in balans, ict-professionalisering en mediawijsheid

Een dag of 10 geleden was ik te gast bij De Onderwijsdagen. Daar was veel aandacht voor mediawijsheid: er waren maar liefst 11 presentaties aan gewijd. Daarnaast (en gedeeltelijk overlappend) lag er een sterke focus op de veranderende rol van de leraar en (de daarmee samenhangende) docentprofessionalisering.

Veel grote woorden, maar in feite natuurlijk onderwerpen die al oud zijn en door elke docent onderkend worden. Wil je je vak goed uitoefenen, dan is het zaak op de hoogte te zijn van wat er speelt in je vakgebied en op het gebied van didactiek (bijv. 'de leerling centraal'), bij de leerlingen (bijv. het gebruik van sociale media) en in de maatschappij (bijv. de toenemende inzet van ict). Ik ken geen docent die zich hier niet van bewust is en die niet op de één of andere manier hiermee bezig is: door vakliteratuur te lezen, cursussen te volgen of door met collega's van gedachten te wisselen, al dan niet gecombineerd met het op basis van die bevindingen en ervaringen doorvoeren van vernieuwingen in de eigen lessen.

De winst van de presentaties vind ik dan ook niet dat er aandacht is voor dit soort zaken, maar wel dat er een poging werd gedaan om te komen tot heldere definiëringen en om structuur aan te brengen in de containerbegrippen mediawijsheid en ict-professionalisering. Want het gevaar is anders groot dat je urenlange gesprekken voert voordat je tot de conclusie komt dat de een een andere opvatting heeft bij mediawijsheid dan de ander, dat er geen eenduidige visie is op wat een docent moet weten en kunnen of dat de een ict vooral ziet als een middel om besparingen door te voeren en de ander als middel om het onderwijs te verbeteren.

Daarom van harte aanbevolen de volgende documenten:

• over mediawijsheid: wat is het en wat verwachten we dat leerlingen moeten kennen, kunnen en doen na afloop van hun opleiding:
  
  • Competentiemodel: 10 mediawijsheidcompetenties,
  • Competentiemodel en toelichting,
  • Competentieniveaus.
  Het competentiemodel is een prima basis voor een gesprek op elke school, met docenten, leerlingen, directie, bestuur en ouders: welke vaardigheden wil je je leerlingen meegeven, wat verwacht je van de aanleverende onderwijsinstellingen, welke taken en verantwoordelijkheden leg je bij de school, bij de leerlingen en bij de ouders? 
• Over welke ict-vaardigheden we verwachten van docenten:
  
  • het Kader voor ict-bekwaamheid van leraren.
    Dit document helpt scholen om invulling te geven aan de algemene vakbekwaamheidseisen voor leraren, zoals omschreven door de Onderwijscoöperatie (2012), waarin wordt gezegd dat bekwame leraren kennis hebben van digitale leermaterialen en -middelen en als zij de pedagogisch-didactische mogelijkheden en beperkingen daarvan kennen. Daarnaast kunnen zij doelmatig gebruikmaken van beschikbare digitale leermaterialen en -middelen.

Daarnaast kregen we alvast een korte inkijk in de Vier in Balans monitor 2012, waarin (m.i. terecht) wordt gesteld dat de kwaliteit van de leraar de belangrijkste succesfactor is. Bij de presentatie daarvan werd een boeiende, heerlijk relativerende presentatie gegeven over ict in het onderwijs door filosofiedocent Jan Verweij, VO-docent van het jaar. Een duidelijker bewijs dat de docent de basis is van goed onderwijs en dat ict alleen een hulpmiddel kan zijn, kon er volgens mij niet gegeven worden!