Afgelopen week blogde Inter-net-viewer dat ze soms het gevoel had dat de studie die ze uit interesse begonnen was haar nu vaak het gevoel gaf van moeten: "een aaneenschakeling van taken die gedaan moeten worden". Grappig: ik was tot een soortgelijke ontdekking ontdekking gekomen: ik mis bij heel veel studenten het plezier in het leren zelf, de intrinsieke motivatie voor de studie.Als je studenten daarnaar vraagt geven ze soms aan dat de oorzaak hiervan ligt in het feit dat studiefinanciering gelimiteerd is: je moet nu eenmaal een prestatie leveren om je beurs te kunnen behouden. Maar ik denk niet dat dat het knelpunt is. Het gaat me er juist niet om dat je plezier hebt in de dingen die je naast je studie doet maar juist dat je plezier hebt van de studie zelf.
Ik denk dat een belangrijke oorzaak van dit gebrek aan plezier zit in het - beperkte - beeld dat veel studenten hebben van hun toekomstige beroep. Ik merk op middelbare scholen dat er maar heel weinig leerlingen zijn die echt weten wat ze willen worden. Een studie wordt vaak gekozen omdat allerlei andere studies afvallen. Bijvoorbeeld omdat leerlingen niet goed zijn in bepaalde vakken of juist wel in het vak van hun keuze, omdat er goedbetaalde banen zijn in het vak van hun keuze of omdat een opleiding makkelijk lijkt. Een dergelijke keuze leidt uiteraard niet tot de beste motivatie.
Maar ook voor studenten die wel een duidelijk beroepsbeeld hebben (bijv. studenten die vanuit het MBO naar het HBO overstappen) is het vaak lastig om de motivatie vast te houden. Ik vermoed dat dat komt omdat bij de opleidingen vaak veel nadruk ligt op het halen van de propedeuse. Mijn dochter, die net begonnen is met de Pabo, wist me na de eerste colleges haarfijn te vertellen wat ze allemaal moest doen om na het eerste jaar de opleiding te mogen vervolgen. Aan het waarom van de vakken was (bijna) geen aandacht besteed; blijkbaar werd verondersteld dat dat voor iedereen duidelijk was. Begrijpelijk, maar daarmee was het accent wel komen te liggen op 'moeten' in plaats van 'willen weten'. En dat is jammer want dat levert vermoedelijk op de korte termijn wel motivatie op, maar op langere termijn is het volgens mij beter om te weten waarom het van belang is om te leren wat je leert en welk profijt je daarvan hebt. Want zeg nu zelf: het is toch veel leuker om te leren omdat je iets wilt weten dan omdat het moet??
4 opmerkingen:
Goed punt! Ik wil er wel even op in gaan.
Vanuit mijn eigen ervaring kan ik zeggen dat het onderwijs de leergierigheid, nieuwsgierigheid en creativiteit in de leerlingen kapot maakt. Er wordt niet echt aandacht besteed aan waar de leerling goed in is en talent in heeft en aan de interesses die de leerling raken. Nee, in plaats daarvan richten wij ons veel te vaak op de dingen waar de leerlingen zwak in is. Voornamelijk in het in het middelbaar onderwijs is hier sprake van. De prestatiedruk wordt steeds groter voor jeugdigen. Zowel vanuit school als elders uit hun omgeving. School gaan niet om die dingen leren die jij interessant vind, maar om je hoofd boven water te houden zodat je geen "mislukking wordt." Helaas groeit die groep leerlingen alleen maar.
Michael Wesch noemt in een van zijn colleges over digitale geletterdheid hetzelfde probleem. Leerlingen en studenten willen wel leren, maar haten het instituut die daarvoor is ontworpen. Je kunt je dan afvragen waar het probleem zit. In de studenten of het onderwijssysteem? Voor mij is die vraag niet moeilijk te beantwoorden. Het is nogal moeilijk om de leer- en nieuwsgierigheid in een mens om zeep te helpen. Maar op een of andere manier zijn we daar in het onderwijs best wel goed in. Vaak is daar het halen van cijfers en papiertjes ie je nodig hebt de enige motivatie om daar te zijn.
@Jeroen,
Ik ben het met je eens: onderwijs werkt niet altijd motiverend. Maar ik denk dat we ons ook moeten realiseren dat de prioriteit van leerlingen op de middelbare school niet altijd ligt bij leren. Misschien moeten we onderwijs wel niet meer verplicht stellen, maar het ombuigen tot leerrecht. Je geeft leerlingen dan het recht om een aantal jaren onderwijs te volgen. Wanneer ze dat doen mogen ze zelf weten. Die visie sluit aan bij het principe van levenslang leren en voorkomt ongemotiveerde leerlingen in de klas. Natuurlijk zul je wel e.e.a. moeten organiseren om dit te kunnen regelen: we moeten natuurlijk voorkomen dat leerlingen vroeg afhaken en nimmer meer gaan studeren. Maar daar moet een mouw aan te passen zijn.
Doordat alleen de cijfertjes tellen voor de instituten en dus ook voor de leerlingen (zo wordt ze dat nu eenmaal geleerd) wordt er een enorme druk aan de leerling opgelegd. Ik ben zelf nog student en heb vaak al geen zin meer als de docent zegt: 'als je niet voor de derde perdiode 160 punten hebt dan...' Als leerling heb je al gauw het gevoel van: dat haal ik nooit dus waarom zou ik eraan beginnen. Er zou meer nadruk gelegd moeten inderdaad op het waarom van de vakken maar ook hoe de leerling op die 160 punten moet komen. Laat de leerling zien dat die berg waar ze tegen aan kijken maar een klein heuveltje is...
@Merel,
Helemaal mee eens. Het is prettig als dat wat je moet leren in kleine stukjes wordt verdeeld en als je tussentijds kunt laten zien hoe ver je al bent. Als je bij een groot project tussentijds aan je medestudenten en docenten kunt laten zien wat je allemaal hebt gedaan en ze ook kunt vragen om tips hoe je verder moet gaan kan dat een enorme steun zijn!
Een reactie posten